خرید نهال

ازدیاد از طریق بذر گردو

بذر گردو به علت هتروزیگوت بودن تولید نهال های غیر یکنواخت می کند. در این روش یا بذر را مستقیما در محل اصلی باغ کشت می نمایند و یا این که در پاییز بذور در خزانه کاشته می شود و در سال دوم به زمین اصلی انتقال می یابد. برای کاشت بذر در زمین اصلی اگر بذرها به پهلو در خاک قرار گیرند قدرت جوانه زدن بیشتر خواهد بود.

برای اینکه بذر گردو به طور یکنواخت و در بهار سبز شود به یک دوره استراتیفیکاسیون نیازمند است. در بعضی موارد به عوض کشت بذر در پاییز یا زمستان آنها را به مدت سه ماه در دمای 2 تا 4 درجه سانتی گراد قبل از کشت در جعبه هایی یک ردیف ماسه و یک ردیف بذر چیده شده است استراتیفه می کنند تا اینکه جوانه زنی خوبی داشته باشد و بهتر است بذرها قبل از جوانه زنی در داخل جعبه، با مراقبت های لازم در زمین اصلی کشت بشوند. نهال های بذری گردو به شرایط غرقابی خاک خیلی حساس هستند.

مزایای کشت بذر گردو

ارزانی قیمت نهال های دانه زاد نسبت به نهال پیوندی

عدم انتقال بیماری ویروسی از طریق بذر

تکثیر گردو درنهالستان

نهالستان باید دارای خاک عمیق با زهکشی خوب، شنی لومی یا لومی باشد. عملیات آماده سازی خاک، از سال قبل از کشت آغاز می شود. معمولا در فصل تابستانی قبلی خاک را تسطیع می کنند و جداول آبیاری احداث می شود.

در اواخر بهار یا تابستان این محل نهالستان با بخاردهی ضد عفونی می شود. اخیرا بخاردهی بیشتر در زیر پوشش پلاستیک انجام می گیرد تا اثر بیشتری داشته باشد. بخاردهی صحیح اکثر نماتدها، حشرات خاک زی، علف های هرز دائمی، بذر علف های هرز و بسیاری از قارچ ها و باکتری ها را نابود می کند. برای بخاردهی صحیح نیاز است که خاک نرم بوده و رطوبت کافی داشته باشد. بعد از بخاردهی پوشش پلاستیکی برداشته شده و ردیف ها با بسترهای کاشت ایجاد می شود.

بخاردهی ، به دلیل محدود کردن فعالیت قارچ های مفید خاک زی (مایکوریزا)، سبب می شود که کمبود فسفر (P)، و وروی (Zn) در درختان نهالستان بروز کند. قبل از کاشت کود فسفر و روی به خاک بخاردهی شده داده می شود.

برداشت بذر و آماده سازی آن جهت کاشت در نهالستان گردو 

برداشت بذر و آماده سازی بذر گردو از شهریور ماه تا اوایل آذر ماه صورت می گیرد. به غیر از زمانی که بذرها در پاییز کشت می شود، بذور قبل از جوانه زنی به یک دوره چینه سرمایی نیاز دارند. چینه سرمایی نیاز دارند. چینه سرمایی عبارت است از قرار دادن بذر در ماسه، پیت ماوس، یا مخلوطی از ورمی کولیت و پرلیت مرطوب و نگهداری آن در دمای 1 تا 4 درجه سانتی گراد برای مدت حداقل 2 ماه قبل از کشت در بهار.

اغلب بذور گردو با قرار گرفتن در معرض دمای زمستانه در فضای باز به طور طبیعی سرمای مورد نیاز را دریافت می کنند. اما برای تامین نیاز سرمایی مقادیر کمتر بذر که در بهار کاشته می شوند، بسته های کوچک را می توان در یخچال استراتیفه کرد، کیسه های کوچک تا متوسط درون جعبه در فضای بیرونی یا در ساختمانی بدون منبع گرم کننده قابل استراتیفه کردن است.

این بذرها آب پاشی می شوند و مقدار رطوبت آنها به دقت تحت نظر قرار می گیرد و در طول مدت استراتیفه کردن میزان رطوبت ثابت نگه داری می شود.

کاشت بذر در نهالستان گردو

بذرها در عمق حدود 10 سانتی متر و با فاصله 8 تا 15 سانتی متر روی ردیف و با فاصله 150 تا 200 سانتی متر بین ردیف ها کاشته می شوند. وقتی نهال ها با ارتفاع 25 تا 30 سانتی متر رسیدند، تنک می شوند تا فاصله نهال ها برای 20 تا 25 سانتی متر تنظیم شود.

بعضی نهالستان ها وقتی که نهال ها به ارتفاع 25 تا 30 سانتی متر رسیدند از عمق 20 سانتی متر در زیر خاک با بیل اقدام به کف بری ریشه ها می کنند، عمل قطع نوک ریشه ها، باعث تولید سیستم ریشه ای منشعب می شود. بعد از کف بری باید بلافاصله آبیاری انجام گیرد. چند روز بعد از کف بری نهال ها به راحتی قابل تنک خواهند بود.

ازدیاد گردو از طریق بذور آپومیکس (نامیزیده) :

آپومیکسی (نامیزیدن) پدیده ای است که طی آن بذر به طریق تولید مثل غیر جنسی و جنین بدون اتحاد گامت نر و سلول تخم حاصل می شود و به عنوان یک قاعده کلی جنین در نتیجه تقسیم میتوزی در هسته یک سلول رویشی تخمدان بدون ترکیب با گامت نر حاصل می شود.

از فرآیند آپومیکسی می توان در موارد زیر بهره برداری نمود :

*­ تکثیر یکنواخت درختان میوه از طریق بذور آپومیکس

* تولید غیر جنسی انواع انیوپلوئیدها

* تولید کلون های عاری از ویروس برای گونه هایی که در انها ویروس از طریق بذر حقیقی منتقل می شود.

* ازدیاد گونه هایی که تکثیر جنسی آنها مشکل است.

* همچنین آپومیکسی در مناطقی که در تکثیر جنسی ارقام گردو موفقیتی ندارند به عنوان یک گزینه درتکثیر یکنواخت منابع ژنتیکی شناسایی شده قابل استفاده است.

در مطالعه ژنتیکی آپومیکسی به نظر می رسد سه دسته ژن در تولیدمثل آپومیکسی دخالت دارند :

*­ ژن هایی که مانع کاهش کروموزومی می شوند

* ژن هایی مانع عمل لقاح می شوند

* ژن هایی که در رشد سلول های تخمک کاهش نیافته و بالاخره بارور نشده دخالت

درصد تشکیل میوه آپومیکسی 5/9 تا 6/15 درصد و با گرده افشانی 1/51 تا 7/75 درصد گزارش شده است.

خصوصیات تولید میوه آپومیکس در سال هایی که سرمای دیر رس بهاره به گل های نر و ماده آن آسیب می رساند، سر شاخه های جانبی جدید با گل های ماده جدیدی را تولید می کند که بدون عمل لقاح تولید میوه می کنند و محصول تولیدی این ژنوتیپ تحت شرایط خسارت کامل سرمای دیررس بهاره حدود 60 درصد پتانسیل تولید همان درخت در شرایط طبیعی است. کیفیت میوه و مغز بسیار مناسبی نیز است.

ازدیاد  گردو از طریق قلمه

تحقیقات در زمینه ریشه دار کردن قلمه ها نشان داده است که اعمال تیمار حرارتی برای ناحیه ریشه به همراه مصرف هورمون IBA (ایندول 3 بوتریک اسید) جهت تحریک ریشه زایی است. ولی تولید ریشه، زیاد موفقیت آمیز نبوده است .

گردو از گونه های سخت ریشه زا است، و تکثیر موفق چنین گیاهی نیاز به دقت در شرایط و کنترل عوامل ژنوتیپی، فصلی و محیطی، همچنین به کارگیری اکسین دارد.

خوابانیدن روشی است که در آن شاخه ها در یک بستر ریشه دار می شوند. برای احداث یک بستر ازدیاد از طریق خوابانیدن، درختان مادری (مواد گیاهی که به طور غیر جنسی تکثیر شده و پیوندی نباشند ارجحیت دارند) باید در فصل خواب از نزدیک به سطح زمین سر برداری شوند . در بهار بعدی، شاخه های قوی رشد خواهند کرد. در ماه اردیبهشت یا خرداد این شاخه ها به طور افقی روی زمین محکم خوابانیده می شود، که به عنوان منشا تولید شاخه های لازم برای خوابانیدن خواهند بود.

شاخه های فرعی را با بستن سیم مسی در نزدیکی قاعده پایینی این شاخه ها (در حدود 7/0 تا 2/1 سانتی متر) زیر یک گره، حلقه برداری می کنند. مصرف هورمون اکسین با غلظت 2000 تا 5000 قسمت در میلیون در بالای محل حلقه برداری شده می تواند مفید باشد.

بعد از حلقه برداری این شاخه های فرعی، کل سطح بستر خواب را با براده چوب حداقل 7 تا 10 سانتی متر بالای محل حلقه برداری شده می پوشانند. با آب پاشی از بالا، بستر را مرطوب نگه می دارند. در زمستان که پایه ها در خواب هستند، شاخه های ریشه دار شده باید برداشت شده و روی خطوط ردیف ها در نهالستان کشت شوند.

در روش ازدیاد از طریق قلمه های نیمه خشبی از شاخه های رشد کرده سال جاری که چوبی شده اند و رشد اولیه شدید آنها به مقدار زیادی کاهش یافته است، استفاده می شود. برای حصول بالاترین درصد ریشه دهی، قلمه ها را در اوایل شهریور ماه تا اواسط آبان از شاخه های پر رشد از پایه های مادری پیوندی یا غیر پیوندی تهیه می کنند. به دلیل این که زخمی شدن شاخه های جانبی باعث کاهش ریشه دهی می شود، موقع جمع آوری مواد گیاهی باید با دقت عمل شود تا زخم زیادی ایجاد نشود. قرار دادن شاخه ها در سطل آب روش خوبی در تهیه قلمه ها است. قلمه ها را طوری آماده کنید که 3 تا 5 گره و 12 تا 30 سانتی متر طول داشته باشند.

قلمه های با قطر 7/0 تا 5/2 سانتی متر ریشه دار می شوند . قلمه های تحتانی بهتر از قلمه های انتهایی ریشه دار می شوند.

قاعده قلمه ها باید در محلول هورمون اکسین از نوع محلول IBA با غلظت 6000 تا 8000 قسمت در میلیون تا عمق 5/1 تا 5/2 سانتی متر به مدت 5 ثانیه و یا به مدت 30 ثانیه در صورت استفاده از محلول آبکی نمگ پتاسیم (K-IBA) فرو برده شوند. سپس این قلمه ها مستقر می شوند.

در زیر یک سیستم مه پاش به همراه سیستم پا گرمایی با دامنه دمایی از 24 تا 27 درجه سانتی گراد (75 تا 80 درجه فارنهایت) در گلخانه قرار داده می شوند. درصد بالای ریشه زایی هم برای قلمه های خشبی و هم برای قلمه های نیمه خشبی، به مدت 30 تا 50 روز پاگرما نیاز است. یک چرخه ی مه پاشی 4 ثانیه ای هر 2 تا 4 دقیقه تاثیر خوبی خواهد داشت. سیستم مه پاشی باید در طول شب خاموش شود . بعد از 30 تا 35 روز، مه پاشی باید به تدریج کاهش یابد تا قلمه های ریشه داده به شرایط محیطی سازگار شوند.

ایراد اصلی ازدیاد از طریق قلمه های نیمه خشبی این است که در انتهای فصل رشد که گردو به طور طبیعی به خواب می رود، رشد ریشه ها و شاخه های تازه تحریک می شوند. تنها زمانی که قلمه ها در گلدان های نشایی جداگانه ریشه دار شده باشند درصد زنده ماندن بالا است .

در روش ازدیاد از طریق قلمه های خشبی نسبت به قلمه های نیمه خشبی جا به جایی ساده تری دارند زیرا این قلمه بعد از اینکه گیاهان به خواب رفتند جمع آوری می شوند، نیاز به مه پاش نداشته، و برگ ندارند. با وجود این نتایج بسیار متفاوتی گزارش شده است. قلمه های خشبی بلافاصله بعد از ریزش برگ ها بهترین وضعیت را دارند. قلمه ها در دی ماه ریشه دهی خوبی دارند.

مصرف هورمون اکسین به صورت فرو کردن سریع قلمه ها در IBA با غلظت 4000 تا 8000 قسمت در میلیون و یا قرار دادن قلمه ها به مدت 24 ساعت در محلول IBA با غلظت 200 تا 300 قسمت در میلیون بکار می رود .

قلمه ها باید در گلدان ها نشایی جدا کاشته شده و در محیطی مرطوب قرار داده شوند. باید سیستم پاگرمایی به مدت 30 تا 50 روز در محدوده دمایی 24 تا 27 درجه سانتی گراد (75 تا 80 درجه فارنهایت) حفظ شود تا ریشه زایی تحریک شود.

ازدیاد گردو از طریق پیوند

پیوند عبارت است از متصل کردن دو قسمت زنده گیاهی به هم به نحوی که هر دو قسمت، توسط باز زایی در محل اتصال با هم یکی شده و به عنوان گیاهی مستقل به رشد ادامه دهند که قسمت بالای محل پیوند را پیوندک و قسمت زیر که به ریشه متصل است پایه نامیده می شود.

پایه های مورد استفاده در گردو :

J.hindsii به شوری خاک مقاوم است، دارای سرعت رشد سریع و اتصال پیوند قوی است و همچنین در مقابل عامل پوسیدگی ریشه Armillariamellia و نماتد ریشه مقاوم است اما نسبت به فیتوفترا حساس است .

J.regia و J.nigra در برابر شوری خاک آسیب پذیر هستند و همچنین در برابر PH زیاد کلروز نشان می دهند و نیاز به کلات آهن دارند اما وقتی که گردوی ایرانی روی J.major و یا J.microcarpa پیوند شود این حالت دیده نمی شود. J.regia در برابر غرقابی نسبت به J.hindsii مقاوم تر است اما به سفره آب بالا حساسیت دارد.

در یک تقسیم بندی کلی پیوند به دو گروه تقسیم می شود :

الف) پیوند شاخه بریده که در این نوع پیوند، پیوندک از یک شاخه دارای چند جوانه تشکیل شده است و دارای انواع مختلف است.

ب) پیوند جوانه هرگاه پیوندک از رشد یک جوانه به همراه مقداری از پوست و گاها چوب حاصل شود این عمل را پیوند زنی جوانه می گویند.

اصولا پیوندک در گردو باید دارای مشخصات زیر باشد :

*­ جوانه با شاخه بریده کمتر از یک سال سن داشته باشد.

* با پایه سازگار باشد.

* در گردو برای پیوند جوانه و شاخه بریده شاخه بهتر است خشبی باشد و فاقد جوانه های گل باشد.

* شاخه های بالغ و پیوند دهنده دارای مغز پر باشند.

* از شاخه های بالغ و پیوند دهنده و جوانه های غیر گردن دار انتخاب گردد.

* از قسمت وسط شاخه انتخاب شود معمولا جوانه های انتهایی خیلی جوان و ضعیف هستند و جوانه های تحتانی پتانسیل تولید ضعیف تری دارند.

* میزان رشد پیوندک و پایه با هم تناسب داشته باشند.

* پیوندک عاری از عوامل بیماری زا و عوامل آفت زا باشد.

* پیوندک از درختان مادری با مشخصات مطلوب انتخاب شود.

* پایه مناسب برای پیوند گردو باید سالم، سازگار به شرایط محیطی و دارای قابلیت مقاومت به عوامل بیماری زا بوده و ضمن سازگاری با پیوندک قابلیت جا به جایی با کمترین تلفات را داشته باشد.

چرا گیرایی پیوند در گردو ضعیف است ؟

نیاز به دمای بالا جهت تشکیل کالوس، تفاوت در ضخامت پوست پایه و پیوندک، ترشحات آوندهای چوبی، وجود مواد باز دارنده، بالا بودن میزان فنل ها همراه با قند و ژوگلون و اسید کوماریک، مغز چوب پنبه ای ساقه در گردو ، نیاز به رطوبت نسبی بالا در مدت تشکیل کالوس و رشد پیوندک و همچنین محدودیت در تهیه پیوندک مناسب مهمترین عوامل تاثیر گذار در گیرایی پیوند گردو است.

کمبود رطوبت در شاخه پیوندک یکی از عوامل اصلی در کم شدن درصد موفقیت در گرفتن پیوند است، میزان ترکیبات هورمونی شامل IAA و نسبت (C/N) که رابطه مستقیم با نسبت (IAA/ABA) دارد در گرفتن پیوند موثر است.

تهیه و آماده سازی پیوندک :

پیوندک از ارقام و ژنوتیپ های برتری تهیه می شود که دارای خصوصیاتی نظیر باردهی جانبی بالا، محصول زیاد، نسبت مغز به پوست بالا، رنگ مغز روشن، تاریخ برگ دهی دیر و .... است.

معمولا شاخه هایی با طول 160-60 سانتی متر و قطر 16-10 میلی متر دارای کیفیت مناسبی برای تهیه پیوندک شاخه بریده هستند. و از شاخه هایی برای تهیه پیوندک استفاده می گردد که سطح مقطع آنها مدور و گرد بوده و حداقل یک متر طول داشته باشند. شاخه هایی که دارای رشد کم، عدسک های فراوان و برجسته ، دارای جوانه های گردن دار، شاتون های نر فراوان و یا سطح مقطع زاویه دار هستند برای تهیه پیوندک مناسب نیستند. جوانه های مورد نیاز برای پیوند در ماه های آذر، دی و بهمن تهیه و جمع آوری می شوند، طول شاخه های حامل جوانه مهمولا 50-30 سانتی متر بوده و در سردخانه در درجه حرارت 4-0 درجه سانتی گراد با رطوبت 90-80 درصد نگهداری می شوند. بهتر است برای جلوگیری از خشک شدن پیوندک ها آنها را در داخل خاک اره مرطوب و یا پیت قرار داده و سپس آنها را در داخل کیسه های پلاستیکی بزرگ (نظیر کیسه زباله) نگهداری نمود تا رطوبت خود را حفظ نمایند.

ازدیاد گردو از طریق پیوند در محیط کنترل شده :

شرایط لازم برای موفقیت بیشتر عبارت اند از :

-­تولید پایه مناسب

- تهیه پیوندک مناسب

- انتقال پایه و پیوندک به محیط کنترل شده

- نگهداری نهال ها (پایه ها) در دمای 2 تا 3 درجه سانتی گراد تا زمان پیوند

- کنترل دمای محل پیوند در 25 تا 26 درجه سانتی گراد

- کنترل رطوبت نسبی محل پیوند و محیط

-کنترل دمای قسمت های خارج از محل پیوند در 3 تا 5 درجه سانتی گراد

- استفاده از سیستم های مناسب ترموستات، ترموکوپل، و سنسورهای مناسب برای کنترل دما و رطوبت

- تعیین تاریخ مناسب پیوند و سایر عملیات

- تهیه بستر مناسب برای نگهداری نهال ها بعد از عملیات پیوند

- ایجاد شرایط مناسب برای سازگار کردن نهال های پیوندی به شرایط فضای آزاد

انواع پیوند شاخه بریده شامل پیوند نیمانیم به صورت ساده یا پاشنه دار، پیوند V، پیوند اپی کوتیل و پیوند امگا که در این پیوندها از سیستم های کنترل حرارت و رطوبت مانند Hot، callus، Hot cable، Sawdust استفاده می شود.

استفاده از این تکنیک درصد موفقیت در پیوند را بالا می برد.

روش های متداول پیوند گردو در ایران :

الف- روش های مختلف پیوند شاخه بریده

پیوند اسکنه یا شکافی (Cleft grafting)

پیوند نیمانیم ساده (Splice grafting)

پیوند نیمانیم زبانه ای (Whip or Tongue grafting )

پیوند زینی (Saddle grafting)

پیوند جانبی ( Side grafting)

پیوند امگا (Omega grafting)

ب- روش های مختلف پیوند جوانه گردو

پیوند وصله ای (Patch budding)

پیوند شکمی (T budding)

پیوند قاشی یا پیوند تراشه ای (Chip budding)

 

پیوند جوانه ی خرداد ماه (جو درو)

اگر شرایط اقلیمی و طول فصل رشد طولانی در یک منطقه فراهم باشد و همچنین شدت برودت هوا در فصل پاییز و زمستان کم باشد و پایه ها تا اواخر خردادماه از رشد قابل قبولی برای انجام پیوند جوانه برخوردار باشند روش های مناسب پیوند جوانه می تواند در آن محل روی پایه های بذری انجام شود به خصوص در روش پیوند وصله ای بر روی پایه های جوان در خرداد تا اوایل تیر ماه، جوانه ها در همان سال رشد می کنند و به ین ترتیب مانند روش پیوند مورد استفاده برای بادام، هلو، یا سایر هسته دارها، یک نهال پیوندی گردو در کمتر از 18 ماه تولید می شود. که در زمان انتقال سیستم ریشه ای قوی تر، با نسبت ریشه به شاخه بالاتری خواهد داشت.

با این وجود، این نهال ها در زمان انتقال کوچک تر بوده و نیاز به توجه بیشتری دارند تا در زمان کوتاه بین پیوند و خواب رشد مناسبی داشته باشند.

مراحل کار به این ترتیب است که بذر در پاییز کاشته شده و مراقبت می شود. در بهار این نهال های بذری کف بری می شوند تا باعث تحریک به تولید سیستم ریشه ای خشبی تری شوند و بلافاصله آبیاری می شود. پیوند جوانه در خرداد تا اوایل تیرماه انجام می گیرد که قطر نهال ها به اندازه حدود 5/1 سانتی متر رسیده است. یک پیوندک وصله ای با استفاده از یک چاقوی تیز دو زبانه ای با تیغه هایی به فاصله 5/2 سانتی متر از یکدیگر، حدود 10 سانتی متر بالای سطح زمین روی پایه زده می شود.

بهترین پیوندک ها برای پیوند وصله ای از شاخه های درختانی که به همین منظور در نظر گرفته شده باشند تهیه می شود. درختانی با قدرت رشد متوسط، که هر ساله در طی ماه خرداد تا اوایل تیر ماه (که زمان تهیه پیوندک است)هرس تابستانه می شوند، به راحتی میتوان شاخه های کم قطر بیشتری تهیه کرد. عموما رشدی که بعد از هرس حاصل می شود می تواند پیوندک های مورد نیاز برای سال آینده را تامین کند. در صورتی که تعداد زیادی پیوندک گرفته شود، این درختان باید با دوغ آب یا با رنگ لاتکس سفید محلول پاشی شوند تا از آفتاب سوزی محافظت شوند.

جوانه های رشد کرده روی شاخه فصل جاری، در صورتی که جوانه ها و چوب آنها به رنگ متمایل به زرد باشند، نیز می تواند برای تهیه پیوندک استفاده شود. این تغییر رنگ از سبز به متمایل به زر نشانگر بالغ تر بودن جوانه است.

تنها جوانه های فشرده کوتاه برای پیوند زدن می تواند به کار رود. جوانه های گردن دار که در قسمت انتهایی شاخه قرار دارند مناسب نمی باشند. این پیوندک ها در محل پیوند با استفاده از نوار پلاستیکی با عرض 5/1 سانتی متر بسته می شوند. در زمان پیوند زنی پایه را از 15 سانتی متر بالاتر از محل پیوند سربرداری می کنند. بیست روز بعد از پیوند وصله ای بالای نهال را از حدود 5/2 سانتی متر بالای پیوندک حذف کرده و نوار روی پیوندک را حذف می کنند. نهال با رنگ سفید لاتکس محلول پاشی می شود تا از آفتاب سوزی جلوگیری شود.

پیوند جوانه ی پاییزه (پیوند خواب) گردو

اگر شرایط اقلیمی مناسب و طول فصل رشد طولانی در یک منطقه فراهم نباشد و همچنین شدت برودت هوا در فصل پاییز و زمستان زیاد باشد و پایه ها تا اواخر خرداد ماه به رشد قابل قبولی برای انجام پیوند جوانه نرسیده باشد از پیوند خواب استفاده می شود، در این حالت پیوند جوانه در اواخر تابستان، معمولا در شهریور ماه زده می شود. پایه و درختانی که از آنها پیوندک تهیه می شود باید طوری پرورش شوند که پوست به راحتی از چوب جدا شوند.

برای گردو معمولا پیوند وصله ای به کار می رود که گاهی با تغییراتی به صورت I ، نیز پیوند زده می شود. استفاده از پیوند جوانه T نیز امکان پذیر است. شاخه ای که پیوندک از آن تهیه می شود، باید از حدود 3 هفته قبل آماده شود تا بهترین گیرایی حاصل شود. شاخه پیوندک از شاخه های پر رشد سال جاری انتخاب می شوند، که بلافاصله از درخت جدا نمی شوند. برگ ها از نیمه پایینی تا دو سوم این شاخه پیوندک جدا می شوند، طوری دمبرگ با طول 5/2 سانتی متر روی شاخه باقی بماند (اگر برگ های زیادی قطع شود، باعث جدا نشدن پوست می شود). این دمبرگ ها طی 2 تا 3 هفته می افتند.

عدم بلوغ جوانه ها در یک سوم انتهایی شاخه پیوندک آنها را برای استفاده در پیوند نامناسب می کند، این جوانه ها را جوانه های گردن دار می نامند. (برای اینکه فاصله بین دمبرگ و جوانه در آنها طویل تر است) . قبل از انجام پیوند این شاخه های پیوندک قطع می شوند. اگر زودتر بریده شوند، می توان برای 3 تا 4 روز در محیطی خنک و مرطوب نگهداری شوند.

ترجیح داده می شود شاخه پیوندک همان روز قبل از عمل پیوند زنی جمع آوری شود و برگ ها را در زمان جمع آوری حذف می کنند. زمانی که از این روش استفاده می شود باید مطمئن شد که سطح جوانه به خوبی پیچیده شود تا از خشک شدن آنها جلوگیری شود. جوانه موجود روی شاخه ای که در زمان جمع آوری برگ های آن قطع شده باشد سریع تر از جوانه ای که روی شاخه ای که 3 هفته قبل آماده شده است خشک می شود.

این تیغه ها باید موازی باشند و 5/2 سانتی متر فاصله داشته باشند. در پیوند وصله ای، چاقوی دو زبانه هم برای برش قطعه ای از پوست پایه و هم برای برداشت وصله ای محتوی جوانه از شاخه پیوندک استفاده می شود. استفاده از چاقوی دو زبانه ای باعث اطمینان از تماس کامل این وصله ها هم در پایین و هم در بالا (در دو انتهای آن) می شود.

عرض این وصله جوانه دار باید کمی باریک تر از قسمتی که روی پایه ایجاد شده است باشد تا موقع بستن محکم با آن جفت شود. برای جدا کردن پیوندک از شاخه وصله جوانه در جهت جانبی فشار داده می شود تا از شاخه جدا شود، سعی نکنید جوانه را بلند کنید. اگر جوانه را بلند کنید اغلب داخل جوانه روی شاخه باقی مانده و سبب می شود جوانه از بین برود. تنها از جوانه های دو تایی با اندازه متوسط سالم برای پیوند وصله ای استفاده کنید. از جوانه های گردن دار استفاده نکنید. جوانه ها معمولا در روی پایه در ارتفاع 10 تا 25 سانتی متر از زمین استقرار داده می شوند به محض قرار دادن وصله روی پایه باید بسته شود. همه بخش های برش خورده باید پوشیده شده و با استفاده از یک نوار پلاستیکی یا نوار چسب دار به عرض 5/1 سانتی متر، یا پارچه ی آغشته به موم وصله محکم وصل می شود.

نوار پارچه ای باید در قسمت پشت جوانه ، 10 تا 14 روز بعد از پیوند برای جلوگیری از حلقه زنی نهال سریع الرشد قطع شود.

در پیوند جوانه ی I در قسمت بالا و پایین برش هایی افقی و یک برش عمودی در انتها روی پایه با یک چاقوی دو تیغه زده می شود. این عمل باعث ایجاد زبانه هایی می شود که بلند شده و وصله جوانه دار در آن جای می گیرد و سپس روی این وصله استقرار می یابد. وصله جوانه دار به همان روشی که در پیوند وصله ای بود آماده می شود.

برای پیوند جوانه ی T پوشش بزرگی بریده شده و پیوندک در جهت فشار داده شده طوری که در زیر این پوست هیچ چوبی وجود نداشته باشد اما جوانه روی آن باقی مانده باشد. این پوست به دورن یک برش T شکل در پوست پایه هدایت می شود. معمولا با یک نوار پلاستیکی بسته می شود.

قبل از آغاز رشد بهاره پایه از 5/1 سانتی متر بالای پیوندک سر برداری می شود. در طول فصل شاخه های رشد کرده از جوانه ها چندین مرتبه هدایت می شوند تا به طور مستقیم عمودی رشد کنند.

پیوند شاخه بریده گردو

پیوند شاخه بریده در درختان گردو بسیار مشکل تر از سایر درختان میوه یا درختان خشکباری است. اگر از دستورالعمل های خاص برای کنترل دما و کنترل شیره دهی پیروی شود، امکان غلبه به بیشتر این مشکلات وجود دارد.

شیره دهی به جریان شیره نباتی در اثر فشار ریشه گفته می شود. اگر این شیره گیاهی بعد از پیوند شاخه بریده در زیر نوار پلاستیکی یا موم بماند، ممکن است پیوندک را از بین ببرد. شیره دهی وقتی که دما نوسان داشته باشد مضرتر است . اگر بعد از یک شب بسیار سرد، یک روز گرم و آفتابی وجود داشته باشد، شیردهی در حدود ساعت 10 قبل از ظهر آن روز صورت می گیرد. داده ها نشان می دهد که یک بار شیره دهی در حدود 7 روز بعد از گرمای ناگهانی شروع می شود، افزایش سریع دما و در پی آن کاهش سریع طی چند روز همچنین آبیاری یا بارندگی شدید 2 هفته قبل یا 2 هفته بعد از پیوند شاخه بریده شیردهی را تشدید می کند.

با سربرداری پایه از 5 تا 8 سانتی متر بالای محل پیوند ، 1 تا 2 هفته قبل از پیوند، شیره دهی کنترل می شود. شیره دهی باید طی چند روز متوقف شود. روش دیگر این است که روی پوست تا چوب در پایه و در زیر محل پیوند در چندین نقطه برش انجام شود بدون اینکه حلقه برداری کاملی انجام شود. در درختان کوچک، نظیر نهال های نهالستان این برش ها را می توان با یک چاقو انجام داد . در درختان بزرگ، از اره استفاده می شود. شیره دهی بعدی به مقدار زیادی به جای محل پیوند، از این محل های برش خورده صورت خواهد گرفت. اگر عمل پیوند قبلا صورت گرفته باشد و دوباره شیره دهی آغاز شود، دوباره در پایه برش ایجاد می شود تا شیره دهی متوقف شود . همچنین در طی پیوند زنی آبیاری کم می شود تا شیره دهی کاهش یابد.

سرما یا گرمای شدید التیام محل پیوند را به تاخیز می اندازد. در دمای کمتر از 20 درجه سانتی گراد در گردو هیچ کالوسی ایجاد نمی شود. دمای ایده آل برای افزایش گیرایی پیوند 26 درجه سانتی گراد است. اگر متوسط دمای روزانه حداقل 21 تا 24 درجه سانتی گراد نباشد، پیوند به تاخیر می افتد.

پیوندک مناسب معمولا در قسمت پایینب شاخه هایی که در فصل رشد قبل تولید شده اند به دست می آیند. شاخه پیوندک باید در خواب بوده و در ماه های آذر تا بهمن جمع آوری شده باشند. این پیوندک ها با پیچیدن در مواد مرطوب نظیر پیت ماس یا خاک اره مرطوب از خشک شدن محافظت می شوند. سپس این بسته در انبار سرد در دمای صفر تا 4 درجه سانتی گراد نگهداری می شوند.

برای آغاز عمل پیوند شاخه بریده ، یک برش خوب در بالای پایه ای که قبلا سر برداری شده باشد صورت گیرد.

زمانی که دما در حد ایده آل نباشد، جفت شدن کامل پایه و پیوندک اهمیت زیادی دارد باید تا حد امکان کامبیوم پایه و پیوندک در تماس نزدیک با یکدیگر باشند. چوب پیوندک باید به اندازه یا کمی کوچکتر از قطر پایه انتخاب شود. یک برش تمیز در پایین پیوندک صورت می گیرد. در پایه و پیوندک یک برش بلند شیب دار به اندازه حدود 4 سانتی متر زده می شود. زبانه های روی پایه و پیوندک باید کمی کوتاه تر از نصف اندازه برش عرضی از محل برش باشد. برش ها به دقت روی هم جفت شده و کامبیوم های مستقر در زیر پیوند روی هم قرار بگیرند. اگر پیوندک کوچک تر باشد، کامبیوم آن درون کامبیوم پایه در نزدیکی بالای محل پیوند قرار می گیرد. اگر زیر پیوند بگیرد بقیه قسمت های آن رشد خواهد کرد.

پیوند زبانه های با نخ یا الیاف رافیا بسته شده و سپ چسب پیوند زده می شود . امروزه نوار پارچه ای چسبنده معمولا به پهنای 2 تا 5/2 سانتی متر یا نوار پوششی پارچه ای مورد استفاده قرار می گیرد.

پیوند شاخه بریده در باغ  گردو

اگر قطر این درختان مورد نظر بیشتر از 4 سانتی متر باشد معمولا پوست پایه در این درختان قطورتر از پوست پیوندک است.

از میان روش های مختلف انجام پیوند، پیوند تاجی بیشترین کاربرد را دارد و انجام آن راحت تر است در این روش درصد گیرایی پیوند حداقل برابر روش های دیگر است. در ابتدا یک برش خوب در انتهای پایه ای که قبلا سر برداری شده است ایجاد می شود. اگر در این محل شیره دهی وجود داشت، پیوند زنی تا توقف آن به تاخیر می افتد. برای جلوگیری از شیره دهی چند برش با اره در پایه انجام می گیرد. پیوندک با برشی حدود 5 سانتی متر طول در یک سمت و در جهت مخالف آن یک جوانه وجود دارد تهیه می شود. سپس زیر جوانه ی در جهت مخالف برش اول، برشی حدود 5/2 سانتی متر طول زده می شود تا پیوندکی با لبه ی تیز ایجاد شود.

سپس دو برش در پوست پایه به اندازه ای زده می شود که پیوندک در آن جای گیرد. پوست بین این دو برش را بلند کرده پیوندک قرار می گیرد و نیمی از زبانه پوست روی پایه قطع می شود و می توان به وسیله یک دور نوار چسب مناسب پیوندک را در محل استقرار ثابت کرد و آن را با دو میخ به پایه کوبید. معمولا از میخ های باریک شماره 18 به طول 5/2 سانتی متر استفاده می شود. از میخ هایی که گالوانیزه یا پوشش دار هستند استفاده نشود، زیرا پوشش آنها ممکن است برای پیوندک مسمومیت ایجاد کند.

منگنه کوب های بزرگ نیز می تواند بکار رود در این صورت باید منگنه ها به طور عمودی قرار داده شوند. با توجه به قطر پایه یا شاخه انتخابی دو تا چهار پیوندک روی هر پایه پیوند می شود. بعد از اینکه همه پیوندک ها با میخ محکم شد، محل پیوند چسب زده می شود طوری که همه سطح پیوند پوشیده شود. اگر احتمال بروز دمای بالای 27 درجه سانتی گراد وجود دارد همان طور که قبلا شرح داده شد، به درختان رنگ سفید زده می شود.

پیوند شاخه بریده تاجی برای اصلاح پایه های بزرگ تر در باغ و سرشاخه کاری برای تغییر رقم به کار می رود. در درختان مسن تر پیوند پوستی بر روی شاخه هایی که رشد عمودی قوی تری دارند انجام می گیرد. یک یا دو شاخه پایینی را بدون پیوند نگه می دارند تا به عنوان شاخه های پرستار یا شاخه هایی که تا استقرار پیوندک مواد غذایی برای ریشه های درخت را فراهم می کنند، عمل کنند . شاخه های پرستار بعد از 1 تا 2 سال حذف می شوند.

چسب های استفاده شده روی پیوندک ها از نظر ترک خوردگی کنترل می شوند. اگر لازم بود، دوباره چسب زده می شود و کنترل چسب پیوند تا زمانی که رشد پیوندک به طول 15 سانتی متر برسد ادامه می یابد. چسب پیوند هم می تواند چسب داغ باشد و یا از ترکیب امولسیونی قیر سیاه که مخصوص پیوند و پوشاندن زخم درختان ساخته شده است استفاده شود. چسب زدن دوباره در موفق بودن پیوند شاخه بریده از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر شیره دهی مشاهده شد دوباره روی تنه برش ایجاد می شود.

اکثر باغات گردو دارای منشا بذری هستند در سنین 5 تا 6 سالگی در ارفتاع 3 تا 4 متری از طریق نوعی سرشاخه کاری به نام Campano پیوند می شوند.

موفقیت برای پیوند سرشاخه کاری در گردو عمدتا تحت تاثیر کنترل شیره دهی، دما و رطوبت نسبی محیط است. در گردو دما به مدت چهار هفته باید در حدود 25 درجه سانتی گراد حفظ شود.

پیوند اپی کوتیل

پیوند به روش اپی کوتیل یک تکنیک کاملا گلخانه ای برای تولید نهال پیوند در کوتاه ترین زمان ممکن بدون استفاد از فن آوری ریز ازدیادی است.

به این منظور بذور استراتیفه شده در اواخر بهمن ماه کاشته می شوند و در دمای حدود 20 درجه سانتی گراد در گلخانه نگهداری می شوند، محور زیر لپه یا هیپوکوتیل تولید ریشه چه و محور بالای لپه یا اپی کوتیل تولید ساقه چه و برگ های اولیه را می کند . در اردیبهشت ماه قطر نهال رشد کرده به اندازه یک مداد می شود که در این مرحله سرشاخه های درختان مادری به اندازه لازم رشد کرده اند که پیوندک از انتهای شاخه های رشد جاری با دو تا سه جوانه جانبی تهیه می شود، از ارتفاع 10 تا 15 سانتی متری نونهال بذری، سربرداری می شود و با یک تیغ برش تیز از قطر دایره سربرداری شده پایه ، برشی به عمق 2 تا 3 سانتی متر ایجاد می شود و در دو طرف مقابل پیوندک تهیه شده هم یک برش مورب به طول 2 تا 3 سانتی متر طوری ایجاد می شود که پوست و لایه کامبیوم در دو طرف دیگر باقی می ماند سپس شکاف برش ایجاد شده در پایه باز شده و پیوندک طوری در شکاف قرار می گیرد که لایه های کامبیوم پایه و پیوندک هم در دو طرف برش و هم در سطح مقطع برش پایه با هم در تماس باشند و به دنبال آن محل پیوند با نوار پلاستیکی محکم شده و درگلخانه با دمای 25 تا 28 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی بیش از 85 درصد به مدت 15 روز نگهداری می شود، در این مدت محل پیوند کاملا جوش خورده است، نوار پلاستیکی حذف می شود و نهال های جوان تولید شده به تدریج در اطاقک های مختلف به شرایط محیطی سازگار می شوند و حتی با مدیریت خاص در اواخر خرداد ماه نهال های پیوندی را می توان به زمین اصلی انتقال داد.

در سال های اخیر برای افزایش میزان موفقیت در این روش پیوند عملیات پیوند بلافاصله بعد از سبز شدن بذور و در مرحله ای که محور بالای لپه هنوز سفید رنگ است و رشد زیادی نکرده است انجام می شود اتیلوله بودن ساقه باعث سازگاری فیزیولوژیکی بیشتر عملیات پیوند می شود مراحل کار به شرح زیر است . در این روش پیوندک ها باید به صورت سرشاخه های نیمه علفی باشند و رطوبت نسبی محیط نیز بالا باشد .

تکثیر پایه از طریق کشت بافت

مزایای عمده روش های کشت بافت نسبت به روش های ازدیاد سنتی عبارت است از توانایی آن برای تولید سریع به تعداد زیاد از مقدار بسیار کوچکی از مواد گیاهی اولیه است. یکی از معایب کشت بافت، نیاز به آزمایشگاه های تخصصی و تجهیزات مورد نیاز برای نگهداری مواد و مهمترین آن استریل کردن منابع تکثیری و محیط کاری است.

علاوه بر تکثیر سریع روش کشت بافت برای کشاورزان اجازه انتخاب از میان چندین گزینه را فراهم می کند. هم ریز ازدیادی و هم جنین زایی غیر جنسی در تکثیر و آزمایش ها میدانی ارقام نقش مهمی دارند. تداوم بهبود در ریشه دهی شاخسارهای ریزازدیادی شده و در جوانه زنی جنین های غیر جنسی درنهایت می تواند توسعه روش های تکثیر غیر جنسی (Clonal) پایه های گردو و ارقام خود ریشه زا را امکان پذیر کند. توانایی در فراهم کردن مواد پایه ای عاری از بیماری ممکن است در آینده مفید واقع شود.

ریز ازدیادی

فن ریز ازدیادی روشی است برای استمرار تولید و افزایش رشد مداوم جوانه هایی که از شاخه ها برداشته شده و کشت شده است. پیوند شاخه در ریز ازدیادی قطعات شاخه از یک درخت خاص تکثیر می کنند و تعداد زیادی نهال که کاملا تشابه ژنتیکی دارند تولید می شود . ریز ازدیادی در شرایط استریل در آزمایشگاه اجرا می شود که در این مکان مواد گیاهی به طور مداوم می توانند رشد کنند حتی یک قطعه خیلی کوچک مواد گیاهی در روش ریز ازدیادی می تواند به سرعت تعداد زیادی شاخسار تولید کند.

کشت ریز ازدیادی با جدا کردن نوک نهال، انتهای جوانه، یا مریستم انتهایی شاخه های جوان از یک درخت بالغ و تقسیم آن به قطعات ریز، که هر کدام دارای یک جوانه جانبی هستند آغاز می شود. این قطعات گیاهی، یا ریز نمونه ها، سپس به طور سطحی با فرو کردن در یک محلول رقیق سفید کننده ضد عفونی می شوند.

ریز نمونه های در یک بستر محتوی مواد غذایی و قند که با آگار جامد شده است استقرار می یابند و هورمون های گیاهی لازم به این بستر کشت افزوده می شود تا توسعه و طویل شدن جوانه های جانبی تحریک شود.

در حقیقت کلون های تولیدی به عنوان پایه های رویشی (غیر جنسی) با مصرف IBA یا سایر اکسین ها ریشه دار می شوند.

گیاهان کشت بافتی در گلدان های کوچکی در رطوبتی نزدیک به 100 درصد پرورش می یابند. برای جلوگیری از زوال گیاهان جدید، رطوبت محیط باید به تدریج کاهش یابد تا به برگ ها اجازه توسعه داده شود، یا اینکه این گیاهان در شرایط رطوبت نسبی بالایی نگهداری شوند تا به خوبی استقرار یابند.

جنین زایی غیر جنسی

روش دیگر تکثیر بر پایه فن آوری کشت بافت، جنین زایی غیر جنسی است. در این روش تعداد زیادی جنین با تشابه ژنتیکی از یک بذر تولید می شود. در آغاز این فرایند لپه های جنینی بذرهای نابالغ در ماه های خرداد تا تیر تحت شرایط استریل خارج می شوند. این جنین ها در یک محیط کشت به همراه هورمون های گیاهی کشت می شوند. بعد از یک دوره زمانی از هر یک از سلول های کشت شده در سطح این لپه های جنین های جدید تشکیل می شوند. در واقع این جنین ها از فرایند طبیعی ترکیب جنسی تولید جنین در بذرهای گردو حاصل نشده اند، بلکه از توسعه رویشی (سوماتیکی و غیر جنسی) سلول های غیر جنسی ایجاد شده اند.

سازگار نمودن این نهال ها هم در گلخانه و هم به طور کشت مستقیم در خزانه امکان پذیر است. در حال حاضر مشکل اصلی این روش سرعت نسبتا پایین جوانه زنی آن است.

به هر حال جنین زایی سوماتیکی از عمده ترین فرایندهایی است که برای وارد کردن ژن های جدید (مهندسی ژنتیکی) به درون گیاهان مختلف و گردو به کار می رود.

در مناطق گرم و خشک بعضی ارقام مغزی تیره رنگ می کنند . در ارتفاعات با دمای کمتر از 38 درجه سانتی گراد اکثر ارقام گردو مغزی با رنگ بسیار روشن تولید می کنند دمای بیش از 38 درجه سانتی گراد به پوست گردو صدمه زده و منجر به تولید گردو با کیفیت مغز پایین می شود و سرمای دیر رس بهاره کمتر از یک درجه سانتی گراد می تواند به گل ها آسیب بزند همچنین رشد و محصول دهی در برابر بادهای شدید کم می شود. درجه حرارت به خصوص در فصل رشد قطعا روی تولید گردو تاثیر می گذارد .

شاخص	واحد	مناسب
عرض جغرافیایی	درجه	29-39 درجه شمالی
ارتفاع از سطح دریا	متر	2500-800 متر
نیاز سرمایی	درجه سانتی گراد	400 تا 1500 ساعت بین صفر تا 7+
نوع خاک		بافت شنی لومی و عمیق
شوری خاک	دسی زیمنس بر متر	کمتر از 4 دسی زیمنس بر متر
نیاز آبی	متر مکعب در هکتار در سال	10000-8000
شوری آب		کمتر از 2 دسی زیمنس بر متر
حرارت	درجه سانتی گراد	20- تا 37+
رطوبت نسبی	درصد	حداکثر 65
فاصله مناسب درختان	متر	7*7

 

در بین گونه های مختلف گردو J.mandshurica نسبت به سرما از همه گونه ها محتمل تر است و به دنبال آن J.cinerea ، J.ailantifolia و بعد از آنها J.regia یا گردوی ایرانی قرار دارد رقم هایی از گردوی ایرانی در روسیه که از 33- تا 37- سانتی گراد یخبندان های زمستانه را تحمل می کند.

گاهی نیز سرمای شدید ممکن است در تنه درختان جوان گردو تولید شکاف کم و بیش عمیق را بکند که به آن یخ ترک می گویند.

اغلب ارقام گردو حدود 800 ساعت به درجه حرارت زیر 7 درجه سانتی گراد در طول زمستان جهت تولید برگ به طور طبیعی نیاز دارند. ارقام و اندام های مختلف شامل شاتون گل نر، جوانه انتهایی و جوانه جانبی دارای نیاز سرمایی متفاوتی برای رسیدن به مرحله شکوفایی هستند و دامنه این نیاز سرمایی از 400 ساعت تا 1000 ساعت برای اندام های مختلف و ارقام و ژنوتیپ های مختلف متغیر بوده است