پسته ایرانی (pistacia vera L)
پسته از خانواده آناکاردیاسه (ancardiace) و از جنس پیستاسیا (pistacia)است.
گونه های پسته
جنس پستاسیا به طور عمده یک جنس نیمه گرمسیری است و ده گونه از درختان و درختچه ها را در بر میگیرد. همه این گونه ها برگ های شانه ای و میوه شفت تک بذر دارند و با باد گرده افشانی میشوند.
1.گونه پسته معمولی
درختی خزان دار است که بیش از 8-10 متر ارتفاع و تاج متراکم، گسترده و بزرگ دارد. برگ های آن معمولا 3 و گاهی 5 برگچه ای و براق هستند. میوه ها در شکل های اهلی، بزرگ و در اشکال وحشی کوچک ترند.
- پیستاسی خنجوک
این گونه در کرمان و جیرفت به نام کسور، در بلوچستان ، مرز ایران و افغانستان به نام خونجک، در فارس به نام گلخونک، در کردستان به نام چاردانقوش و در حومه تهران چاتلانقوش نامیده میشود. درختان این گونه کوچک و خزان اند.
- پیستاسیا موتیکا
در فارس به آن بنه می گویند. هیکلی درشت و تاجی گرد دارد. ارتفاع آن به 10 تا 12 متر میرسد.
از گونه های دیگر میتوان پیستاسیا آتلانتیکا (p.atlantica) که درخت تناوری به ارتفاع 20 متر است ، پیتاسی تره بنتوس (P.terebenthus) که صمغ آن تربانتین معمولی را میدهد و پیستاسیا اینتجریما (P.integerrima) را که برگ های معطر دارد را نام برد
برگ های پسته شانه ای مرکب است و 3-5 برگچه دارند. پسته کله قوچی و بادامی زرند از 5 برگچه و در اوحدی، ممتاز و خنجری دامغان اغلب از 3 برگچه تشکیل یافته اند.
پسته درختی دو پایه است یعنی گل های نر و ماده آن جدا از هم و روی دو درخت مجزا رار میگیرند. در گرده افشانی و تلقیح این پیاه باد عامل مهمی است. گل های آن به صورت خوشه ای هستند. خوشه نرم، متراکم و زیاد و خوشه ماده تراکم کمی دارد.
میوه پسته از نظر گیاه شناسی جزو میوه های شفت خشک محسوب میشود. برون بر آن نسج نرم، به رنگ سبز یا قرمز روشن است که در زمان رسیدن میوه و خشک شدن آن از پوست دوم یا میان بر جدا میشود. میان بر یا پوست میانی به حالت محکم و استخوانی سفید رنگ است که مغز پسته و پوست درونی یا درون بر را حفظ میکند. پوست سوم یا درون بر میوه غشایی نازک است که اطراف مغز را فرا میگیرد.