تمشک
نام علمی: RUBUS FRUTICOSUS
انگلیسی: RASPBERRY
فرانسه: FRAMBOISE
آلمانی: BROMBEERE
گیاه شناسی تمشک
از خانواده گلسرخیان ROSACEAE، گیاهی است رونده به طول تا 6 متر با خارهای فراوان در اطراف تنه اصلی و شاخه های آن، انواع بی خار آن نیز وجود دارد. به صورت وحشی در جنگلها به ویژه در گیلان و مازندران، فراوانند. گلهای سفید رنگ یا صورتی رنگ آنها در اردیبهشت و اوایل خرداد ماه باز می شوند.
برگهای مضرس آن 3 تا 5 عددی روی شاخه قرار دارند. پشت آنها، دارای موهای زیاد سفید رنگی هستند. گلهایشان از 5 گلبرگ و 5 کاسبرگ تشکیل می شود. نزدیک به 400 واریته تمشک تا کنون شناخته شده اند.
گیاهی یک پایه است و اگر چه خودگشن هستند یعنی، مادگیشان وسیله گرده های خودشان بارور می شوند، ولی در صورتی که گرده از گلهای دیگر دریافت دارند، مقدار محصولشان زیادتر خواهد شد.
حدود یک ماه بعد از گل دادن، میوه های مرکب آن شروع به رسیدن می کنند. رسیدن میوه ها، با در نظر گرفتن آب و هوای کلی منطقه و آب و هوای سالیانه و واریته آن، حدود 30 روز طول می کشد. داخل هر میوه یک بذر تشکیل می شود که پس از کاشتن می تواند بوته تمشک تازه ای تولید کند.
میوه ها از قسمت بالای شاخه ها، شروع به رسیدن کرده و به تدریج میوه های قسمت پایین و پایین تر می رسند. جوانه ها، بسته به موقعیت خود، وضع متفاوتی دارند. جوانه های انتهایی نسبتاً ضعیف و کم حاصل هستند. جوانه های تحتانی هم دارای شاخه های دراز ولی ضعیف هستند و کم بار می دهند.
تنها جوانه هایی که قسمت میانی شاخه ها قرار دارند، میوه های درشت به تعداد زیاد می دهند. بنابراین، بیشترین محصول سالیانه را همین قسمت میانی شاخه ها تولید می کنند.
تمشک گیاهی با ساقه های زیر زمینی (ریزم RHIZOM) است که چندین سال (15 الی 20 سال) عمر کرده و قسمت هوایی آن یعنی، شاخه هایش، تنها 2 سال عمر میکنند، این شاخه ها، در سال اول تنها رشد کرده، مواد غذایی را در خود و جوانه های جانبی ذخیره می کنند، بدون اینکه میوهای بدهند.
سال دوم از جوانه های جانبی آن، شاخههای نسبتاً کوتاهی رشد کرده و در رویش، گلها ظاهر شده و تبدیل به میوه می شوند. تمام شاخه هایی که میوه داده اند، همان سال خشک می شوند و اگر هم خشک نشوند، باید از بیخ هرس شوند چون دیگر هرگز میوه نخواهند داد.
از نزدیکی شاخه هایی که امسال میوه می دهند، شاخه های تازه ای از خاک بیرون آمده، رشد می کنند و جوانه می زنند تا در سال آینده، میوه دهند و این کار، در تمام مدت عمر گیاه ادامه دارد یعنی، در هر سال شاخه هایی دارند که میوه می دهند و شاخه هایی دیگر که رشد می کنند و خود را برای میوه دادن در سال بعد آماده میکنند. ریشه های جذب کنند تمشک، سطحی هستند. حداکثر 50 درصد ریشه ها تا عمق 30 سانتی متری و تنها 10 درصدشان تا عمق 80 الی 100 سانتی متری خاک نفوذ میکنند. بقیه، در نزدیکی سطح خاک قرار دارند.