ازدیاد توت
ازدیاد درخت توت مثل: بیشتر درختان میوه، به دو طریق صورت می گیرد:
1- جنسی
2- غیر جنسی
1- ازدیاد جنسی: میوه های واریته های مختلف توت بین خرداد الی مرداد می رسند. اندازه آنها یک الی 4 سانتی متر و طعمشان از بی مزه تا خیلی شیرین است.
درختان توت تقریباً از 5 سالگی شروع به میوه دادن می کنند برای بذرگیری میوه‌های رسیده را از روی درخت یا بهتر از زیر آن جمع آوری کرده روی غربال با فشارآب بیشتر بذرها را از گوشت جدا و در سایه یا گرمای طبیعی اطاق خشک می کنند.
روشی که بیشتر توصیه می شود اینست که میوه های رسیده چیده شده را 4 الی 5 روز داخل ظرفی در گرمای اطاق می گذارند تا خوب تخمیر شوند. آنگاه آنها را روی غربالی ریخته به کمک فشار آب شیرودست بذرها را از گوشت جدا کرده و دوباره در داخل اطاق و دور از تابش مستقیم نور خورشید خشک می کنند بهتر است بذر توت را در همان سال اول بکارند زیرا قوه نامیه اش بطور طبیعی تنها 3 ماه حفظ می‌شود.
هرگاه آنرا در گرمای پائین تر از 10 درجه سانتی گراد نگهدارند قدرت خود را تا یکسال و حداکثر حتی تا 2 سال حفظ می کنند ولی درصد رشد بذرها به شدت پائین می آید. قوه نامیه بذر توت بسته به واریته های مختلف بین 20 درصد تا 90 درصد متغیر است. بطور کلی بذرهای توت را می توان به دو دسته تقسیم کرد.
دسته اول : سنگین بوده و در آب فوری غرق می شوند. این بذرها قادرند قوه نامیه خود را برای مدتی نسبتا ظولانی حفظ کنند.
دسته دوم: سبکترند. نخست روی آب شناور میمانند ولی به تدریج مقداری آب جذب کرده و به زیر آب می روند . اینها قوه نامیه خود را خیلی زود از دست می دهند .به همین دلیل باید هرچه زودتر کاشته شوند.
یک 100 کیلو میوه توت 2 تا 3 کیلو بذر می دهد. در هر کیلو بذر توت حدود 520000 عدد بذر وجود دارد.
مقدار بذر لازم برای کاشت آن در هر هکتار حدود 12 کیلوگرم است .بذرها را در بهار یا پائیز می کارند .مدت لازم برای جوانه زدن بذرهای کاشته شده در گرمای 20 درجه سانتی گراد بین 15 تا 20 روز است. بشرط آنکه در این مدت بستر آن مرطوب نگهداشته شود. قبل از کاشت باید به زمین کودهای لازم را داد.
پس از جوانه زدن بسترها به یک الی دو هفته سایه بان نیاز دارند. ازدیاد درختان توت به وسیله بذر بسیار ساده و در مقایسه با رویه های دیگر کم هزینه تر است. نکته ضعف در تفرق صفات نهال های حاصله است که یکدست نخواهند بود.
2- ازدیاد غیر جنسی: به منظور حفظ تمام خواص مادری هر گیاه ناچاریم آنرا از راههای غیرجنسی زیاد کنیم. تنها از این راه ها است که گیاه به دت آمده تمام خواص گیاهی مادری را خواهد داشت و تنها بدین وسیله است که می توان توتستان هایی یکدست با میوه هایی تقریبا هم شکل ،هم اندازه، بامزه ای مساوی ایجاد کرد. مهمترین راههای ازدیاد غیرجنسی عبارتنداز :
الف) پیوند: عبارتست از انتقال بخش یا جوانه ای از گیاهی که میوه های عالی دارد. بر روی پایه ای ریشه دار با این منظور که گیاه بدست آمده تنها از همان میوه های عالی را به مقدار زیاد همه ساله تولید کند. مهمترین انواع پیوند در توت عبارتند از:
الف : پیوند شکمی ب : پیوند اسکنه ای
ج : پیوند مجاورتی د: پیوند لوله ای
ه : پیوند روی ریشه
اگرچه از همه انواع پیوند برای درخت توت میتوان استفاده کرد ولی معمولا پیوند ریشه از همه متداولتر بوده و حدود 90 درصد پیوندها به این طریق انجام می شوند.به همین دلیل تنها به تشریح روش پیوند ریشه می پردازیم.
پیوند ریشه: به عنوان پایه و ریشه از نهال هایی که به وسیله بذر تولید شده اند ،استفاده می کنند. ریشه های یکساله برای این کار مناسب ترند. برای انجام آن ، در بهار ریشه را در ارتفاع 8 الی 10 سانتی متر بریده و پیوندک را نیز مورب از زیر یک جوانه قطع کرده وبه سرعت بین پوست و چوب ریشه فشار می دهند تا خوب در آنجا جای گیرد. آنگاه محل بریدگی ها را نوارپیچ می کنند این کار برای ایجاد تماس بین مریستم ریشه در نقطه برخورد با پیوندک انجام می گیرد.
سرعت عمل به این دلیل لازم است تا شیرابه های جاری شده در محل بریدگی هاکه عامل عمده در ارتباط بین پایه و پیوند است در مجاورت هوا خشک نشود. امروزه در گیلان بیشتر از همین روش در ازدیاد درختان توت استفاده می شود .
- قلمه : تعداد محدودی از واریته های توت به وسیله قلمه زدن تکثیر می شوند. در ازدیاد به وسیله قلمه تمام خواص گیاه مادری حفظ شده و نهال تازه تمام خواص مادریش را دارد. قلمه زدن دو نوع است:
الف : قلمه زدن چوبی ب : قلمه زدن سبز
الف : قلمه زدن چوبی: از سر شاخه های یکساله، به قطر تقریبی 1 تا 3 سانتی متر ، درهنگام خواب زمستانی قلمه گرفته و در سردخانه ها درگرمای 5 درجه نگهداری میکنند تا گرمای خاک در بهار به 14 درجه برسد. آنگاه آنرا در زمین (حدود نیمه دوم فروردین در گیلان )می کارند . هر قلمه باید 4تا 5 جوانه در حال خواب داشته و طول آن به 15 تا 20 سانتی متر برسد
ب : قلمه سبز: شاخه های درختانی که برای قلمه گیری سبز انتخاب شده اند درزمستان طوری هرس می کنند که برایشان تنها 6 تا 7 جوانه باقی بماند این جوانه ها در بهار آینده تولید برگهایی سبز به طول 30 تا 40 سانتی متر و بیشتر می کنند. آنها رابه طول 15 تا 20 سانتی متر بریده بجز دو برگ انتهایی بقیه برگها را می چینند و دراردیبهشت یا خرداد روی زمین می کارند.