خرید نهال

وضعیت تولید گلابی در ایران و جهان

وضعیت تولید گلابی در جهان

ارقام موجود گلابی در بیش از 76 کشور جهان کشت و کار می شود. بر اساس آمارنامه سال 2008 سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی (FAO) سطح زیر کشت این محصول در جهان 1731066 هکتار و میزان تولید آن نزدیک 21 میلیون تن با متوسط عملکرد حدود 1/12 تن در هکتار برآورد شده است.

کشورهای چین، ایتالیا، آمریکا، آرژانتین، اسپانیا، کره جنوبی، ترکیه، افریقای جنوبی و ژاپن به ترتیب عمده ترین کشورهای تولید کننده گلابی در جهان محسوب می شوند. در بین کشورهای تولید کننده گلابی در جهان، ایران از نظر سطح زیر کشت مقام دهم، از نظر میزان تولید مقام پانزدهم و از نظر متوسط عملکرد در واحد سطح دارای مقام چهل و یکم است. از 20 میلیون تن تولید جهانی گلابی کمی بیش از 13 میلیون تن آن به کشور چین تعلق دارد (FAO, 2008).

بر اساس آمار وزارت کشاورزی آمریکا کشورهایی چون ایتالیا، آلمان، اسپانیا، یونان و انگلیس در سال 06/2005 به میزان 5 درصد بیش از سال قبل عملکرد داشتند. الگوی کشت باغ های لابی در این کشورها دربردارنده ارقام محدودی است، به عنوان مثال رقم های غالب گلابی در کشور ایتالیا شامل دو رقم ابت فتل (Abate Fetel) و کایزر (Kaiser)  است، که رقم اخیر در کشور فرانسه و اغلب دیگر کشورهابه نام بوره بوسک (Beurre Bosc) معروف است. رقم غالب در کشور هلند و بلژیک رقم کنفرنس (Conference) بوده و در آلمان رقم های بوره الکساندر لوکاس (Beurre Alexandre Lucas) ویلیامز (Williams) یا همان بارتلت (Bartlett) رقم های غالب را  تشکیل می دهند.

تولید میوه در ایالات متحده آمریکا که سومین تولید کننده جهانی گلابی است در سه ایالت غربی مشرف به اقیانوس آرام یعنی ایالت های واشینگتن، اورگون و کالیفرنیا متمرکز شده است. ایالت واشینگتن به تنهایی تولید نیمی از میوه گلابی این کشور را به عهده دارد. در این کشور دو رقم ویلیامز و آنجو (Anjou) جمعاً 90 درصد تولید را در بر می گیرد که سهم رقم ویلیامز از این میزان تولید قریب به 75 درصد است. پس از این دو، رقم بوره بوسک؛ 4 درصد تولید را به خود اختصاص داده و این سه رقم حدود 95 درصد تولید گلابی ایالات متحده را در برمی گیرند.

رقم غالب صادراتی شیلی دو رقم پکهامز تریومف و بوره بوسک است که 60 درصد صادرات گلابی این کشور را در برمی گیرد. دیگر ارقام مهم گلابی این کشور ابت فتل، کوشیا (Coscia)، بارتلت تابستانه و دانجو (D Anjou) می باشند.

در دو کشور هلند و بلژیک تلاش شده است تا با تغییر نوع پایه، سیستم کشت باغ های گلابی به سمت سیستم های فوق متراکم تغییر یابد و با اقتصادی شدن تولید در این گروه از باغ های گلابی، توسعه سالانه 500 هکتار باغ گلابی در سال در کشور بلژیک گزارش شده است.

کشت های جدید گلابی در کشورهای بلژیک، هلند و اسپانیا رقم کنفرنس و در ایتالیا همچنان رقم ابت فتل بوده است.

وضعیت تولید گلابی در ایران

در حال حاضر تولید گلابی در کشور همچنان کم و بیش به صورت سنتی انجام و در کم تر باغی می توان آثاری از کشت متراکم را برای این محصول مشاهده کرد. شاید مهم ترین دلیل این مسئله عدم وجود پایه های رویشی مناسب و سازگار با شرایط اقلیمی ایران باشد، به این صورت که پایه های رویشی کوئینس موجود در کشور همچون کوئینس C , B , A همگی به شرایط خاک های آهکی کشور ما حساس و به شدت کلروز ناشی از کمبود آهن را نشان می دهند.

درختان گلابی به بسیاری از تنش های غیر زنده تحمل بیش تری در مقایسه با سایر درختان میوه معتدله نظیر درختان میوه هسته دار و حتی سایر دانه دار ها نشان داده و به همین دلیل سوء مدیریت های اعمال شده روی باغ های گلابی اغلب منجر به کاهش نسبی محصول و به نابودی کامل باغ شده است.

سطح کل باغ های گلابی کشور اعم از بارور و نهار 17290 هکتار است که از این سطح در ای سال 152741 تن گلابی برداشت شده است. متوسط عملکرد در باغ های گلابی در شرایط آبیاری حدود 1/10 تن در طی این سال بوده است.

در بین استان های کشور، تهران، خراسان، آذربایجان شرقی، اصفهان، قزوین و آذربایجان غربی شش استان دارای بیش ترین سطح زیر کشت باغ های گلابی در کشور می باشند. از نظر میزان تولید نیز استان تهران با 47886 تن مقام نخست، استان خراسان با 49140 تن مقام دوم و استان قزوین با 11084 تن مقام سوم را در کشور به خود اختصاص داده است.

ارقام غلب در مناطق گلایب خیز ایران شامل ارقام بومی شاه میوه (در انواع نامیده شده شامل شاه میوه، کرج، شاه میوه اصفهان و...) نطنزی، سردرودی (پیغمبری)، سه فصله، تاشکندی، سبری، درگزی، بیروتی، قوسی و فلسطینی و ارقام وارداتی شامل ویلیامز، دوشس، اسپادونا (Spaduna)، و ویلیامز دوشس (Williams Dueshese) می باشند.

عملکرد باغ های گلابی در ایران و جهان

بیش ترین عملکرد باغ های گلابی در بین استان های عمده تولید کننده گلابی به ترتیب به استان تهران (5/15 تن در هکتار)، خراسان (متوسط 5/11 تن در هکتار) و آذربایجان غربی (متوسط 9/10 تن در هکتار) اختصاص دارد. همچنین بر اساس آمارنامه وزارت جهان کشاورزی عملکرد متوسط باغ های گلابی کشور در سال 1383 معادل 1/10 تن در هکتار بوده است (وزارت جهان کشاورزی. 1383) مقایسه عملکرد باغ های گلابی استان های عمده گلابی خیز کشور با عملکرد باغ های گلابی در دو کشور بلژیک و هلند نشان دهنده عملکرد بالاتر باغ های این دو کشور به میزان حداقل 20 تن در هکتار است. در این کشورها عملکرد باغ های متراکم گلابی به 40 تا 60 تن در هکتار بالغ می شود. همچنین برنامه ریزی احداث باغ شامل استفاده از نهال 2 ساله تربیت شده و در کنار آن کاربرد پایه های همگروه به که سبب زودباردهی درخت گلابی نسبت به پایه های همگروه گلابی می شود، دو عامل اصلی در دستیابی عملکرد 12 تن در هکتار در سال دوم کاشت این باغ های است.

همچنین برخی از ارقام گلابی کم بار تا متوسط بوده  ولی به خاطر بازار پسندی بالای ان ها توسط تولید کنندگان گلابی مورد کشت قرار می گیرند، از آن جمله می توان به رقم شاه میوه و به ویژه رقم نطنزی اشاره نمود که درختی حجیم و کم بار است، لیکن میوه آن دارای بازارپسندی خوبی در ماه های فصل زمستان است. در بین ارقام وارداتی و بومی مورد استفاده در کشور جهت مصرف تازه خوری، رقم اسپادونا دارای درختی با عادت رشد عمودی و بسیار پر بار و فاقد سال آوری است به صورتی که عملکرد بیش از 30 تن در هکتار و حتی بیش از این با استفاده از این رقم دست یافتنی است.

جدول 2 – 1 – سطح زیر کشت، میزان تولید، عملکرد و برنامه های توسعه باغ های گلابی در استان های مختلف کشور