خرید نهال

فاصله کاشت مرکبات 

فاصله بین درختان هر ردیف به چند عامل بستگی دارد که مهم ترین آنها عبارت اند از نوع رقم و پایه ی انتخابی، شرایط اقلیمی، عمق و درجه ی حاصلخیزی خاک، مقدار آب قابل دسترس، سیستم تربیت و هرس درختان و نظام بهره برداری از باغ (مکانیزه یا سنتی). به طور کلی، هرچه گسترش عرض تاج درخت محدودتر باشد، شدت تابش نور آفتاب و گرما بیشتر می شود و لازم است فاصله ی کاشت درختان را کمتر نمود و در عوض برای ارقام با تاج گسترده، پایه های پررشد و مناطقی که هوا اغلب ابری است، کاهش تراکم کاشت درختان توصیه می شود.

در باغ های تجاری نواحی گرمسیری، فاصله ی کشت درختان مرکبات بین 8×8 تا 3×3 متر که به ترتیب معادل 156 و 1111 درخت در هکتار خواهد بود، در نوسان است، البته عواملی مانند پستی و بلندی زمین، وضعیت دما ودسترسی به آب، در انتخاب تراکم کشت موثر است. در جدول تعداد درخت در هکتار  در فواصل مختلف کاشت آمده است. با توجه به مواردی که در بالا ذکر شد، در شمال ایران فاصله ی کاشت برای ارقام پرتقال از 4×6  تا 4×7 متر و برای ارقام نارنگی از 5/3×5/5 تا 4×6 متر توصیه می شود. در صورت استفاده از پایه ی فلائینگ دراگون یا رقم نارنگی هاشیموتو در مناطق مورد نظر، فاصله ی کاشت 5/2×4 پیشنهاد می شود.

تعیین تعداد درخت در هکتار در فواصل مختلف کاشت

بدیهی است که اگرسیستم مدیریت باغ، مکانیزه باشد یا تربیت و هرس درختان به صورت منظم و اصولی انجام شده و یا از فرم پرچین استفاده شده باشد، به راحتی می توان از تراکم های بیشتر درخت در واحد سطح استفاده کرد و بازدهی باغ را افزایش داد.

زمان کشت مرکبات 

در مناطقی که زمستان های سرد و خشک دارند، توصیه می شود که نهال مرکبات را در اواخر زمستان و یا اوایل بهار و پس از رفع خطر سرمازدکی بکارند، اما در مناطقی که زمستان ملایم و مرطوب دارند، می توان کشت را در پاییز یا زمستان نیز انجام داد. البته اغلب، کشت پاییزه به دلایل زیر ترجیح داده می شود:

- ریشه های مرکبات در فصل پاییز و زمستان نیز رشد می کنند و لذا نهال تا فرا رسیدن بهار و آغاز رشد بخش هوایی درخت می  تواند به توسعه ریشه ها پرداخته و به خوبی خود را در محل جدید مستقر کند.

- به طور متوسط، در فصل بهار، تعداد روزهایی که در آن باد می وزد، بیشتر از پاییز است و به همین دلیل کشت بهاره ی نهال ممکن است بر اثر وزش باد، همراه با مشکلاتی باشد.

- کاشت بهاره ی نهال، در زمین اصلی موجب می شود که نهال تا پیش از شروع رشد بهاره ی شاخه های خود، فرصت کافی برای استقرار ریشه ها را نداشته باشد و بدین خاطر، آبیاری های مکرر، برای جلوگری از خشک شدن نهال لازم می شود. تعجیل در کشت پاییزه ی نهال مرکبات نیز ممکن است تا فرا رسیدن زمستان، منجر به تولید رویش های نارس و آبکی شود که این رویش ها به راحتی دچار سرمازدگی می شوند.

گونیا کردن زمین

پیش از گونیا کردن، باید زمین را شخم زد و کود دامی (به میزان سه تا پنج کیلوگرم در هر متر مربع) اضافه کرد تا ضمن فراهم آمدن مواد غذایی برای گیاه، بافت خاک نیز تا حدودی اصلاح شود. البته بهتر است قبل از انجام شخم، ابتدا خاک سطحی محل را با بلدوزر از خاک زیرین جدا و پس از پایان شخم، آن را روی سطح باغ پخش کرد. پس از پایان شخم باید زمین را دیسک زد و تسطیح نمود و سپس اقدام به گونیا کردن آن کرد تا شکل زمین از حالت نامنظم خارج شود و بتوان ردیف های کاشت نهال را روی این خطوط  با یکی از طرح های مربعی، مستطیلی یا مثلثی، با فاصله ی معین کاشت.

برای تعیین خطوط کاشت درختان، باید ابتدا راستای اولین ردیف درختان با استفاده از ریسمان کار مشخص نمود و ریسمان را از دو انتهای ردیف به خوبی کشید تا امتداد ریسمان کاملاً صاف باشد. در این مرحله لازم است محل کاشت اولین درخت مربوط به این ردیف با استفاده از کوبیدن یک میخ چوبی در زمین مشخص شود و سپس با فاصله ای که از قبل برای درختان هر دریف تعیین شده، میخ های چوبی دیگری را دقیقاً در کنار ریسمان به عنوان نشانه ی محل کاشت نهال در زمین فرو کرد. پس از آن که محل استقرار نهال ها در ردیف اول مشخص شد، باید ریسمان دیگری را در فاصله ای برابر با فاصله ی بین ردیف ها، به موازات ردیف اول کشید و پس از  محکم شدن دو سر این ریسمان، کلیه ی عملیات انجام شده در ردیف قبل را تکرار کرد. باید توجه داشت که میخ های چوبی باید دقیقاً در مجاورت ریسمان کوبیده شوند و هیچ گونه تماسی با آن نداشته باشند تا به این ترتیب موجب انحراف مسیر ریسمان نشوند و کلیه ی نهال ها در یک امتداد و به موازات ردیف های مجاور خود کاشته شوند. تعیین خطوط کاشت، در سطوح بزرگ به صورت چشمی ممکن نیست، در این موارد باید از تجهیزات نقشه برداری استفاده شود تا از راست بودن خطوط کاشت و موازی بودن آن ها با یکدیگر اطمینان حاصل شود.

گودال برداری

تهیه ی گودال را می توان به صورت دستی (توسط بیل و کلنگ) و یا به روش مکانیزه (با مته های مخصوص به قطر 80-70 سانتی متر که به تراکتور بسته می شوند) انجام داد. در مقایسه ی این دو روش می توان این موارد را یادآوری نمود. در روش سنتی اگر چه سرعت کار پایین و وقت گیر و نیازمند نیروی کارگر بیشتری است، اما تهیه ی گودال و پر کردن آن، با دقت بیشتری انجام می گیردو فشردگی خاک پیش نمی آید. در روش مکانیزه که کندن گودال به سرعت صورت می گیرد و در سطوح بزرگ تنها روش عملی محسوب می شود، به دلیل وزن سنگین ادوات مورد استفاده خطر فشردگی خاک وجود دارد. همچنین در این روش، تفکیک خاک های سطحی و زیرین امکان پذری نیست. در این شیوه باید توجه داشت که خیس بودن خاک های رسی در زمان گودال برداری مکانیزه، موجب سفت شدن دیواره ی داخلی گودال کمی می شود و ریشه های نهال برای نفوذ جانبی در خاک اطراف گودال با مشکل مواجه خواهد شد. به همین دلیل تا زمانی که رطوبت خاک به حد ظرفیت مزرعه نرسیده است، برای گودال برداری، نباید اقدام به استفاده از مته های مکانیزه نمود. همچنین بهتر است قبل از کاشت نهال، با استفاده از بیل، کناره های گودال را خراش داد. ه رچه شعاع گودال، بزرگتر باشد (80 تا 150 سانتی متر)، برای نهال در زمان آینده، فرصت رشد مناسب تری وجود خواهد داشت. بدیهی است در اراضی نامرغوب و سنگلاخی عمق گودال باید بیش از زمین های حاصلخیز و دارای بافت مناسب باشد.

با توجه به سنگین و رسی بودن بافت خاک، در بسیاری از مرکبات خیز شمال کشور توصیه می شود که از روش احداث پشته برای کاشت درخت استفاده شود.

خارج کردن نهال مرکبات  از خزانه ی انتظار

در مواردی که از بستر زمینی به عنوان خزانه ی انتظار استفاده شود، اغلب ریشه ی نهال های خارج شده از خزانه در زمان انتقال صدمه می بینند. برای کاستن از میزان این صدمات و افزایش بازدهی لازم است به نکات زیر توجه شود:

- زمین خزانه را قبل از خارج کردن نهال ها باید به خوبی آبیاری کرد تا به اصطلاح کشاورزان گاورو شوند و سپس اقدام به خارج کردن نهال کرد. برای کندن باید در فاصله ی 25 سانتی متری تنه ی نهال، به منظور قطع نوک ریشه ی اصلی، بیل را به صورتی مورب وارد خاک کرد تا کندن نهال راحت تر شود. این کار باید به گونه ای اجرا شود که به ریشه های فرعی آسیبی نرسد. به این ترتیب نهال در جای خود شل می شود و می توان به راحتی با کمک بیلی که حداقل 30 سانتی متر وارد خاک شده است، نهال را همراه با خاک وگل چسبیده به ریشه، بیرون آورد.

- اگر قرار است نهال به مناطق دور دست انتقال یابد، لازم است که ریشه ها درون گونی کنفی خیس پیچیده و به دور طوقه گره زده شوند، ولی در غیر این صورت، چنین کاری لازم نیست.

- اگر نهال به صورت ریشه ی لخت، به زمین منتقل شده باشد، هیچگاه نباید اجازه داد که رطوبت اطراف ریشه ها خشک شود، زیرا خشک شدن ریشه ها حتی به مدت کوتاهی، ممکن است منجر به از بین رفتن نهال شود.  بنابراین چنین نهال هایی را باید هر چه سریع تر پس از خروج از خزانه در محل اصلی خود کاشت. همچنین اگر نهال به صورت گلدانی از خزانه بیرون آورده شده باشد، خاک آن در زمان کاشت نباید خشک باشد، زیرا پس از کاشت نهال در زمین اصلی، به دلیل تفاوت ضریب هدایت هیدرولیکی محیط بستر گلدان و خاک زمین باغ، مرطوب شدن مجدد خاک اطراف ریشه، به آسانی انجام نخواهد شد.

هرس ریشه نهال مرکبات قبل از کاشت

در مرکبات نیز مانند سایر درختان میوه باید پس از خروج نهال از خزانه و پیش از کاشت آن در زمین اصلی، اقدام به هرس ریشه ها کرد تا با قطع انتهای ریشه ی اصلی، ریشه های جانبی که نقش مهمی در تغذیه ی نهال دارند، رشد کنند. از سویی دیگر، این کار موجب صاف شدن سطوح زخمی ریشه و تسریع التیام آن ها و کاهش آلودگی های قارچی و باکتریایی خواهد شد.

اگر نهال ریشه لخت برای کاشت در اختیار باشد، بهتر است پیش از بیرون کشیدن آن از خزانه اقدام به هرس بخش هوایی گرد، زیرا خارج کردن نهال از خزانه با آسیب دیدن و حذف بخش قابل توجهی از سیستم ریشه ای همراه است. البته در نهال های گلدانی، تا زمان انتقال به زمین اصلی، نیازی به هرس بخش هوایی وجود ندارد.

کاشت نهال در باغ مرکبات

پس از ایجاد گودال، باید خاک برداشته شده ی مربوط به لایه ی 30 سانتی متری سطح زمین را با حجم های مساوی از ماسه ی رودخانه ای و کود پوسیده ی دامی مخلوط و در ته گودال ریخت تا به خوبی در دسترس ریشه ها قرار بگیرد. در مواردی که نهال به صورت ریشه لخت کاشته می شود، بهتر است مخللوط خاک را به شکل مخروطی به کف گودال اضافه کرد تا ضمن استقرار بهتر نهال، مواد غذایی به راحتی در اختیار ریشه ها قرار بگیرد. در هنگام پر کردن گودال بهتر است همزمان با ریختن مخلوط خاک در گودال، خاک را لگدکوب کرد تا فضاهای خالی ایجاد شده در بین ذرات خاک به خوبی پر شود و نهال در خاک به خوبی مستقر شود.

به این ترتیب، گودال پر شده می تواند تا حدود 100 سانتی متر بالاتر از سطح زمین اطراف خود قرار گیرد، به گونه ای که طوقه ی نهال کاشته شده بالاتر از زمین های اطراف گودال باشد و بدین ترتیب از پوسیدگی های قارچی طوقه در اثر رطوبت بیش از حد جلوگیری می شود.

پس از پر کردن گودال، باید خاک گودال را سیراب کرد تا نشست کامل خود را انجام دهد. به این ترتیب سطح خاک پس از کاشت نهال تغییری نمی کند و طوقه در همان سطح کاشته شده، ثابت باقی می ماند. در کاشت نهال باید به این نکته توجه داشت که غرس نهال در زمین اصلی در همان عمقی باشد که در خزانه بود و محل پیوند در ارتفاع مناسبی از سطح بستر قرار بگیرد.

توصیه ی می شود پس از پایان عملیات کشت نهال، خاک بین ردیف ها با استفاده از تراکتور باغی برگردان شود و با حرکت رفت و برگشتی تراکتور، موجبات برگرداندن خاک به طرف نهال و جوی پشته ای سطح باغ را فراهم نمود. با این روش آب اضافی به سرعت از اطراف ریشه های نهال خارج می شودو در مقایسه با روش معمول، باعث کاهش قابل توجه خطر سرمازدگی درختان خواهد شد. بدیهی است که در زمین های شنی با سنگلاخی و در مناطقی از جنوب کشور که EC آب تا حدودی بالا است، نیازی به استفاده از روش جوی پشته ای نیست، اما لازم است تهیه ی گودال به همان روشی که توضیح داده شد، انجام شود. 

پس از آن که ریشه های نهال، در سطح بیرونی مخروط خاکی کف گودال پراکنده شوند و طوقه هم سطح با لبه ی گودال قرار گرفت، باید تنه ی نهال را به قیمی که از قبل در گودال مستقر گردیده است، بست تا از تکان خوردن و کج شدن بخش هوایی نهال در اثر وزش بادهای شدید جلوگیری شود. در مناطق بادخیز بهتر است در طمان کاشت، نهال را به گونه ای در گودال قرار داد تا محل پیوند در مقابل باد غالب منطقه باشد و قیم در پشت قسمت پیوند شده ی نهال قرار بگیرد تا استحکام بیشتری به آن بدهد. در بستن نهال به قیم بهتر است ابتدا نخ به قیم محکم بسته و سپس به تنی نهال گره زده شود تا ضمن جلوگیری از سایش پوست تنه در اثر اصطکاک با نخ، از شل شدن گره نیز ممانعت به عمل آید. عرضه ی کود شیمیایی، در زمان کاشت نهال، موجب خسارت دیدن ریشه ها می شود، اما برای نهال های ضعیف می توان اندکی از کود از ته به صورت پخش سطحی استفاده کرد.

با توجه به کند بودن سرعت انتشار آب، از محیط بستر گلدان به طرف خاک زمین اصلی، لازم است نهال های گلدانی را تا زمانی که به خوبی در جای خود مستقر نشده اند، به میزان و دفعات بیشتری آبیاری کرد. برای بهبود این وضعیت می توان حدود دو سانتی متر از لایه ی بیرونی بستر گلدانی را پس از خروج نهال، از گلدان برداشت تا بخش های بیرونی سیستم ریشه ای مستقیم با خاک اطراف تماس داشته باشند و به این ترتیب نهال با سرعت بیشتری در محل خود مستقر شود. البته در این صورت نیز آبیاری اهمیت زیادی دارد. بدیهی است که دقت در اجرای صحیح عملیات آبیاری، کوددهی و مبارزه با علف های هرز، به ویژه در مراحل ابتدایی رشد نهال، در زمین اصلی نقش قابل توجهی در تسریع رشد درخت خواهند داشت.