ویژگی های تعدادی از پایه های مورد استفاده برای آلو و گوجه
پرونوس اینسیتیتیا (P. insititia)
پایه های رویشی سنت جولین
سنت جولین ها شامل سنت جولین A، سنت جولین K و سنت جولین یک و دو می باشند. مهم ترین آن ها پایه رویشی سنت جولین A است. این پایه نیمه پا کوتاه استو درختی با اندازه 80 تا 85 درصد درختان استاندارد تولید می کند. با استفاده از قلمه خشبی و ریز ازدیادی و جدا کردن پا جوش قابل ازدیاد است. تولید متوسط دارد. زودباردهی را القا می کند. ریشه زایی و استقرار مناسبی داشته و پاجوش دهی آن در حد متوسط است. با ارقام مختلف هلو، شلیل، آلو و گوجه سازگار است. شرایط خیسی را به خوبی شرایط خشکی می تواند تحمل کند. پایه رویشی سنت جولین A با استفاده از کشت بافت و قلمه به خوبی قابل تکثیر است.
پایه پیکسی
پیکسی در واقع یکی از دانهای تصادفی سنت جولین A است، اما بر خلاف سنت جولین A، پایه پا کوتاه کننده ای است که زودرسی را به پیوندک القا کرده و میوه های کوچک تولید می کند. خاک سبک لومی را می پسندد. درختان پیوند شده روی این پایه تا چند سال اول نیاز به قیم دارند.
پایه های رویشی پنتا و تترا
پایه های رویشی آلو مثل پنتا و تترا نسبت به پایه های رویشی هیبرید هلو – بادام، قدرت کمتری را به پیوندک القا می کنند. این پایه های رویشی به رطوبت بالای خاک و به خاک های آهکی مقاومت دارند و پاجوش نیز تولید نمی کنند. با استفاده از روش های کشت درون شیشه ای و قلمه های چوب سخت تیمار شده با هورمون ریشه زایی به راحتی ازدیاد می شوند و در خاک نیز به خوبی استقرار می یابند. در نهالستان، نهال های قوی و یکنواخت تولید می کنند. این پایه ها با پیوندک های هلو، شلیل، زردآلو، آلو و بادام به خوبی سازگار است. اندازه درخت در ترکیب با پیوندک هلو ده درصد کوچکتر از GF677 و در ترکیب با پیوندک زردآلو به اندازه میروبالان 29C است. این پایه ها به نماتدهای گره ریشه مقاوم است و به Phytophtoro cinnamomi و Armillaria mellea نیز مقاوم نشان داده است. این پایه ها با استفاده از کشت بافت و قلمه به خوبی قابل تکثیر می باشند.
پایه رویشی VPK-1(P.cerasiferae)
منشا این پایه از روسیه (کراسنودار) بوده و اولین بار با قلمه علفی تکثیر شده است، ولی ازدیاد آن به روش خوابانیدن در مقایسه با تکثیر به صورت قلمه چندان رضایت بخش نیست.
این پایه پوست صافی داشته و برگ های آن به رنگ سبز روشن با کرک های اپیدرمی می باشد. تمایل به تولید شاخه های جانبی در این پایه زیاد بوده و استقرار آن در خاک خوب نیست و نیاز به قیم در سرتاسر طول حیات ترکیب پیوندی دارد. قدرت رشدی القایی آن به پیوندک حداکثر 3 تا 5/3 متر است. مهم ترین صفت بارز این پایه مقاومت بالا نسبت به سرمای زمستان می باشد. مناسب ترین فاصله کاشت این پایه 5/2 متر روی ردیف و 4 متر بین ردیف ها است.
پایه های بذری و رویشی میروبالان
این پایه با بذر تکثیر می شود و در خاک های با زهکشی ضعیف رشد مناسبی داشته و به خشکی مقاوم است. این پایه به قارچ ریشه بلوط حساس ولی به پوسیدگی طوقه مقاوم است. عمده ترین عیب میروبالان پاجوش دهی آن است که باعث کاهش قدرت رشد پیوندک و صرف هزینه اضافی جهت حدف آن ها می گردد. کلون های انتخاب شده با ویژگی های خاص از این پایه مورد استفاده قرار می گیرد که شامل میروبالان 29c (پایه ای با رشد قوی و عامل تاخیر در باردهی، مناسب برای خاک های سنگین و تا حدودی مقاوم به خشکی )، میروبالان B (پایه قوی رشد و عامل تاخیر در باردهی و دارای قدرت جذب بالا)، میروبالان A (دارای برگ های کوچک)، میروبالان C، E، D و غیره می باشد.
پایه میروبالان به انواع خاک ها (آهکی، خشک، مرطوب، فقیر از نظر مواد غذایی) مقاوم بوده نسبت به بیماری ها نیز مقاومت نسبی دارد. میروبالان با ارقام آلوی اروپایی و هم روی پایه های آلوی شرقی سازگاری پیوند دارد، این پایه جزء بهترین پایه های ایران بوده و محصول دهی خوبی بعد از بلوغ ایجاد می کند. از معایب دیگر این پایه می توان به قدرت رشد بالا و دیر محصول دهی آن و نیز یخ زدن ریشه های آن در مناطق با زمستان های سرد، عدم تحمل تهویه نامناسب و نیز سازگاری پیوندی با برخی از ارقام زردآلو اشاره کرد.
پایه های بذری و رویشی ماریانا
همانند میروبالان قوی رشد و مقاوم به نماتدها، گال طوقه و قارچ ریشه بلوطی بوده و به راحتی از طریق قلمه تکثیر می شود. تعدادی از کلون های آن شامل ماریانا 2624 (پایه ای با رشد متوسط، مقاوم به شرایط غرقابی و نماتد ریشه و حساس به شانکر باکتریایی)، ماریانا 4001 و ماریانا GF8-1 می باشد.
پایه رویشی وایکینگ (viking)
این پایه حاصل تلافی نماگارد × (بادام × آلو) در آمریکاست. با هلو، شلیل و آلو سازگار بوده اما با زردآلو ناسازگار است. این پایه دارای رشد قوی بوده و در خاک های آهکی به خوبی GF677 رشد می کند و نیز ریشه زاتر از SAPO778 است.
SAPPO778
این پایه قدرت رویشی زیادی دارد. با هلو، شلیل و آلو سازگار و با زردآلو ناسازگاری پیوند نشان می دهد. همچنین نسبت به GF677 حساسیت کمتری به نماتد دارد.
پایه رویشی فلوراگارد (flordaguard)
این پایه دارای رشد قوی بوده و برای خاک های با زهکشی مطلوب مناسب است. سهل ریشه زاتر از نمارد بوده و به نماتدهای گره ریشه مقاوم است. این پایه به خاک های خیس حساس است.
برومپتون (P.domestica)
این آلو به سهولت توسط قلمه ازدیاد پیدا می کند. برومپتون پایه ای متوسط رشد بوده و عامل تاخیر در باردهی است. این پایه درختی با اندازه استاندارد تولید می کند. تحمل نسبتاً خوبی نیز به ورتیسلیوم و خاک های مرطوب دارد. با ارقام مختلف آلو سازگار است و پاجوش تولید نمی کند.
پایه رویشی سیتیشن (citation)
متعلق به گونه آلو (Prunus domestica) می باشد. نیمه پاکوتاه بوده و درختی به اندازه 50 تا 65 درصد درختان هلوی استاندارد تولید می کند. به خوبی در خاک مستقر می شود. به نماتد گره ریشه مقاوم بوده و به آب ماندگی و سرما متحمل است، اما مقاومتی در برابر خشکی ندارد، زودبارده بوده و پاجوش کمی تولید می کند.
ایشتارا (فرسیانا) (ishatara (ferciiana))
این پایه حاصل دورگ گیری بین هلو و آلو می باشد. به خاک های آهکی و نیز به غرقابی مقاوم است. قدرت متوسطی را به درخت القا می کند. پاجوش تولید نمی کند. به نماتد گره ریشه مقاومت بالایی دارد. در مناطق با اسیدیته بالای خاک قابل توصیه است.
سایر پایه ها
امروزه استفاده از پایه های آلو – چری برای آلو مورد توجه قرار گرفته است. از این پایه ها برای آلو در کشورهای آمریکا، رومانی، یوگوسلاوی و بلغارستان استفاده می شود و نتایج بسیار خوبی داشته است. ارقام آلوی پیوند شده روی این پایه ها عملکرد بالایی دارند ولی برخی از ارقام آلو روی این پایه ناسازگارند. پایه های آلو – چری مقاومت بالایی به بیماری ها خصوصاً پوسیدگی ورتیسلیو دارند.
پیوند آلو روی گونه وحشی اسکوپاریا (بادام وحشی)، درخت آلوی پاکوتاهی را تولید کرده است. این پیوند در استان فارس انجام شده است.
از پایه های بذری هلو به عنوان پایه برای ارقام آلو استفاده شده و امروزه پایه های بذری هلو که مقاوم به نماتد هستند، جهت خاک های آلوده به این آفت به کار برده می شوند، ولی به علت این که پایه های هلو و زردآلو نسبت به خاک های سنگین و زهکشی ضعیف خاک حساس می باشند، پایه های آلو که از طریق رویشی تکثیر می شوند بیشتر استفاده می گردند.
پایه های زردآلو نسبت به خاک های آهکی، خشک و نیز خاک های آلوده به نماتد مقاوم هستند، اما در استفاده از زردآلو به عنوان پایه آلو و گوجه باید فهرست ارقامی که با پایه زردآلو ناسازگاری پیوندی نشان می دهند توجه داشت.
برای آلو در خاک های آهکی از پایه های کلونی GF557 (بادام × شلیل) و یا GF677 (بادام × هلو) نیز استفاده می شود.
برخی از ارقام آلو را می توان روی پایه های بادام و هلو نیز پیوند زد. پایه های بذری بادام مناسب خاک های خشک و سنگلاخ هستند اما احتمال ناسازگاری پایه و پیوند برای این پایه ها نیز وجود دارد. به طور کلی برای انتخاب پایه مناسب برای کشت آلو دقت و توجه زیادی باید مبذول گردد.
قدرت رشد پایه های آلو به شرح زیر می باشد: بیشترین رشد: کلون های مختلف ماریانا 2624 و میروبالان < پایه های بذری هلو < سنت جولین.
پایه های آلوی مورد استفاده در سایر کشورها
پایه های مورد استفاده از یک کشور به کشور دیگر فرق می کند. در شمال آفریقا و فلسطین اشغالی نهال های بذری زردآلوهای به نام بالادی به عنوان پایه مورد استفاده قرار می گیرند. در کالیفرنیا 46% پایه های مورد استفاده برای ارقام آلو پایه های بذری زردآلو هستند. 45% نیز از پایه های بذری هلو استفاده می کنند. از پایه ماریانا 2624 به ندرت استفاده می شود. در فرانسه پایه عمده برای ارقام محلی آلو، پاجوش های ریشه دار آلوی رین کلود می باشد. از نهال های بذری هلو و گاهی زردآلو و گاهی نیز از بذر و قلمه میروبالان به عنوان پایه استفاده می کنند.
در آفریقای جنوبی 90% درختان روی پایه بذری پیوند می شوند. در ایتالیا از پایه های مختلف بذری و یا قلمه های آلو و میروبالان استفاده می شود.
به طور کلی در اروپا موفق ترین پایه ها برای آلو و گوجه، پایه های میروبالان (P.cerasifera) و ماریانا (P.mubsonia × P.cerasifera) می باشند.
آلوهای ژاپنی با هلو سازگارند. در جنوب شرقی ایالات متحده از پایه هلو استفاده می شود. در انگلستان از پایه های پیکسی، سنت جولین A، برومپتون و میروبالان B استفاده می وشود.
آلوهایی که در نیمکره جنوبی هستند، اکثر تیپ ژاپنی بوده که برروی نهال های بذری یا قلمه هلو، میروبالان یا ماریانا پیوند شده اند.
در کالیفرنیا از پایه های رویشی میروبالان 29C و میروبالان 2624 و در شمال غرب آمریکا از پایه بذری هلو و پایه های رویشی میروبالان C29، ماریانا 4001 و سنت جولین A استفاده می شود. نهال های بذری هلو به ویژه لاول و نماگارد نیز برای آلوهای ژاپنی استفاده می شود. در ناحیه میسی سی پی، آلو و گوجه روی پایه بذری لاول (هلو) پیوند می شود.
آلوهای مورد استفاده در نیمکره ی جنوبی عمدتا از تیپ ژاپنی هستند که بر روی نهال های بذری یا قلمه هلو، ماریانا و میروبالان پیوند می شوند. در نیوزیلند میروبالان برای آلوهای اروپایی و ماریانا برای آلوهای ژاپنی مورد استفاده قرار می گیرد. در آفریقای جنوبی پایه بذری هلو و ماریانا برای تولید آلو مورد استفاده قرار می گیرد.