خرید نهال

تغذیه و کود دهی درختان آلو و گوجه

مناسب ترین خاک برای کاشت الو و گوجه ، زمین های شنی لومی با زهکشی خوب و آهک بسیار کم می باشد. میزان سازگاری درختان آلو و گوجه به خاک هایی که بافت انها ریز است بیش از درختان هلو است. مقاومت ان ها نسبت به خاک های مرطوب بیش از سایر درختان میوه است، ولی در این خاک ها به علت رشد رویشی میزان محصول کم می شود. بغذیه درختان آلو به عوامل زیر بستگی دارد :

• سن درخت ( جوان ، میان سال ، پیر )
• نوع خاک ( سبک یا سنگین )
• میزان محصول ( کم یا زیاد )
• روش هرس
• اندازه و میزان رشد درخت
• میزان عناصر غذایی در خاک و اندام های درخت ( بافت گیاه )

عواملی باعث کمبود عناصر در بافت گیاه می شوند. عمده ترین این عوامل عبارتند از :

• کاهش جذب عنصر از خاک ناشی از فقر غذایی خاک
• میزان بیشتر سایر عناصر در خاک
• شرایط نامناسب خاک
• PH بالا و پایین
• رطوبت بیش از حد یا خشکی خاک
• سنگینی خاک و کمبود اکسیژن ، عدم زهکشی مناسب
• آسیب های مکانیکی
• آسیب های ناشی از خسارت حشرات ، بیماری ها، آفت کش ها و علف کش ها

روش های تعیین نیاز کودی درختان میوه

تجزیه خاک

- محل نمونه برداری : نمونه برداری از بین ردیف ها و در قسمت سایه انداز درختان انجام می شود.

- زمان نمونه برداری : در هر موقع که خطر یخبندان وجود نداشته باشد ، می توان نمونه برداری کرد، ولی معمولاً قبل از شروع فصل رشد انجام می گیرد تا مدیریت بهتری از نظر مصرف کود در طی فصل رشد اعمال شود.

- عمق نمونه برداری : بایستی در عمق فعال ریشه نمونه برداری صورت گیرد، بنابراین در عمق های 30- ، 0 ، 60- ، 30 و  90- ، 60 سانتی متر انجام می گیرد. به طور کلی باغ های جوان در عمق سطحی تر ( 20 سانتی متر ) و در باغ های مسن تر نمونه گیری در عمق پایین تر انجام می شود. عمق نمونه برداری به سیستم ریشه و حجم ریشه درختان بستگی دارد. درختانی که ریشه عمیق تری دارند در عمق بیشتری نمونه برداری انجام می گیرد . بالعکس درختانی که ریشه سطحی تری دارند، نمونه برداری در عمق کمتری انجام می گیرد.

روش نمونه برداری : بایستی نمونه خاک از قسمت های مختلف باغ به روش زیگزاگ برداشته شود. می توان نمونه مرکب از عمق عای مختلف گرفت. بهتر است یک نمونه مرکب حدود سه تا پنج کیلو گرمی تهیه شود. در هر هکتار باغ تعداد نمونه گیری بستگی به توپوگرافی و تغییرات بافت خاک دارد، بنابراین نمونه گیری بین 8-4 نمونه مرکب متغیر است.

نمونه برداری از برگ

زمان نمونه برداری از برگ : بهترین زمان و با ثبات ترین زمان از اواخر تیر ماه تا اواسط مرداد ماه است. نمونه برداری برگی باید قبل از محلول پاشی و یا سمپاشی صورت گیرد .

تهیه نمونه برگ جهت تجزیه: لازم است که نمونه برگ درختان یک رقم و یک پایه باشند. تعداد 10 نمونه برگ به صورت مرکب از بین 5-4 درخت به صورت تصادفی و از چهار جهت جغرافیایی و به صورت طبقه بندی شده یعنی از ارتفاع میان تاج درخت و در عمق های مختلف تاج درخت بایستی گرفته شود.

آماده سازی نمونه : نمونه پس از شستشو، حذف برگ های صدمه دیده و حذف دمبرگ بایستی در دمای 75-70 درجه سانتی گراد در آون به مدت 48 ساعت خشک و آسیاب شوند و برای تهیه عناصر بکار برده شوند.

نمونه برداری از برگ های بالغ و سالم که از شاخه های فصل جاری باشند انجام می شود. برگ ها نباید آلوده به سم ، گرد و غبار ، شیره گیاهی و خسارات آفات و بیماری ها باشد. نمونه گیری از برگ های موجود در بخش میانی شاخه ها انجام می شود. برگ های آلوده به گرد و غبار بایستی با آب مقطر( فاقد املاح ) شستشو داده شوند.

به طور کلی روش نمونه برداری از برگ جهت تعیین نیاز کودی درختان میوه اهمیت بیشتری دارد، زیرا بیشتر بیانگر وضعیت عناصر در گیاه می باشد، بنابراین بیشتر از این روش استفاده میشود.

اصولاً تجزیه برگ گیاه به دو دلیل انجام می گیرد.

• پی بردن به کمبودها و یا زیادی عناصر در بافت گیاه
• تخمین نیاز کودی

روش های کاربرد عناصر غذایی ( کود )

روش مخلوط کردن کودهای شیمیایی و دامی با خاک زیر تاج درختان

این روش یک روش سنتی است و کود در لایه سطحی خاک و عمق 30-0 سانتی متر خاک قرار می گرد. این روش در آبیاری کرتی انجام می شود.

روش چالکود

در این روش تعداد 4-2 عدد چاله به قطر 70-60 سانتی متر حفر و مخلوطی از کودهای شیمیایی و دامی بر اساس نیاز کودی درختان و سن آنها در چاله ها ریخته می شود و سپس لایه نازکی از خاک سطحی باغ روی ان قرار می گیرد. این چاله ها در مسیر حرکت آب و یا در زیر قطره چکان ها حفر نمی شوند تا رطوبت کافی برای جذب عناصر غذایی در خاک فراهم شود.

به دلیل وجود آهک فعال در خاک های آهکی ، زیادی بی کربنات در آب های آبیاری و کمی مواد آلی می توان گفت روش چالکود مؤثرترین روش کود دهی است. اجرای روش چالکود باعث کاهش اسیدیته خاک های آهکی ، ایجاد تهویه مناسب ، نفوذ پذیری مطلوب ، کاهش هزینه های شخم، افزایش راندمان و کارآیی مصرف کود و گرایش ریشه ها به سمت یک منبع غذایی می شود.

با توجه به کمی تحرک کودهای مصرفی در خاک به ویژه کودهای فسفره و پتاسه، پخش سطحی کود ( مصرف غیر صحیح کود ) در سایه انداز درختان باعث می شود که درختان دچار مشکلات تغذیه ای شوند. به همین دلیل بیان روش صحیح کود دهی در باغ های میوه اولویت خاصی دارد.

مراحل اجرای چالکود

در ابتدا چاله هایی در نزدیکی محل تمرکز ریشه های درختان حفر می شود. این چاله ها در قسمت انتهای سایه انداز درختان حفر می شود. علت حفر چاله ها در قسمت انتهایی سایه انداز درخت آن است که بیشتر ریشه های جوان و فعال و ریشه های موئین در این منطقه قرار می گیرند. توانایی این ریشه ها در جذب آب و عناصر غذایی بیش از ریشه های اصلی و قطور درختان می باشد. محل چاله باید در جایی باشد که آب آبیاری به طریقی آن محل را خیس کند.

در صورتی که تعداد چاله کم باشد تماس ریشه درختان با مناطق اصلاح شده خاک کم بوده و اثر بخشی این روش کامل نیست. افزایش تعداد چاله نیز هزینه بر و پر خرج خواهد بود . در مجموع برای درختان میوه بیش از 10 ساله دو تا چهار چاله برای هر درخت توصیه می شود.

در باغ ها حفر چاله ها با وسایل معمولی چون بیل و کلنگ انجام می شود. در چنین حالتی قطر چاله ها بین 30 تا 50 سانتی متر خواهد شد. در صورتی که از مته پست تراکتوری استفاده شود ، قطر چاله حدود 35 سانتی متر خواهد بود . عمق چاله بستگی به عمق پراکنش ریشه های درخت دارد. در عمل معمولاً عمق 40 تا 50 سانتی متر مناسب می باشد.

خاک خارج شده از چاله ها به صورت یکنواخت در فاصله بین ردیف های درختان پخش می شود و به داخل چاله بازگردانده نمی شود. چاله ها با مخلوطی از مواد آلی ( کود دامی ، خاک برگ یا کمپوست ) و کود شیمیایی مناسب پر می شود. در ارتباط با نوع و مقدار مصرف کودهای شیمیایی تجزیه خاک و گیاه توصیه می شود.

در صورتی که از چاله ها به خوبی نگهداری شود، حفر آن یک بار برای چندین سال کافی خواهد بود . هر سال نشست توده کود در داخل چاله با افزایش مجدد کود دامی یا سایز کود های آلی جبران خواهد شد. خیسی بیش از حد و خشکی مخلوط کودی داخل چالکود از کارایی روش می کاهد. رطوبت و تهیه متعادل، رشد ریشه را در داخل چالکود تقویت می کند. در سال های بعد افزودن کودهای شیمیایی متحرک و غیر متحرک بر سطح چاله ها امکان پذیر است. حرکت این کودها به همراه آب آبیاری در داخل کود دامی به راحتی انجام می شود و نیاز به مصرف هزینه جهت پا بیل و زیر خاک کردن کود های شیمیایی غیر متحرک نیست. در مورد کودهای ازته از آنجا که مسئله تثبیت در خاک کمتر مطرح می باشد نیمی از آن در داخل چاله ها و نیم دیگر به صورت پخش سطحی در اختیار درخت قرار داده می شود.

روش کانال کود

این روش مشابه روش قبل است ، با این تفاوت که به جای حفر چاله یک کانال دو طرفه در فاصله 5/1-1 متر از تنه  ( ردیف درختان ) ایجاد و سپس از تهیه مخلوط کودی در درون کانال ها پر می شود. روش چالکود و کانال کود به دلیل آنکه تمام عناصر مورد نیاز گیاه درون چاله ها قرار می گیرند، روش های مناسبی می باشند.

کاربرد کود به صورت محلول پاشی (تغذیه برگی)

افزایش روز افزون قیمت کودهای شیمیایی در جهان ، ضرورت اقتصادی بودن تولید، آلودگی آب های زیرزمینی و مخرب ساختمان خاک در اثر مصرف بی رویه و نا آگاهانه کودهای شیمیایی تا حدودی با تغذیه برگی قابل جبران است. گفته می شود افزون ازت به سایر محلول های غذایی جذب آنها را افزایش می دهد.

این روش تکمیلی برای کاهش مصرف کود بوده و بیشتر در مورد عناصر کم مصرف مثل آهن، بر، روی ، مس و منگنز کاربرد دارد. این روش برای رفع کمبود در مواردی که نیاز فوری به عنصر خاصی در گیاه وجود داشته باشد استفاده می شود. به طور مثال محلول پاشی ترکیب کودی اوره ( ازت ) ، بر و روی با غلظت پنج در هزار به عنوان ترکیب کودی جهت افزایش تشکیل میوه در دو زمان ، یک پس از برداشت در اواخر تابستان و مرحله دوم نیز در زمان تورم جوانه ها و قبل از باز شدن گل ها انجام می گیرد.

در محلول پاشی باید به PH و غلظت محلول غذایی و نیز به زمان محلول پاشی دقت نمود. صبح زود و یا عصر که میزان دما و نور کم است، در موقعی که باد نمی وزد و همچنین بعد از بارندگی می تاون اقدام به محلول پاشی کرد.

محلول پاشی بسته به نیاز و ضرورت در سه زمان  انجام می گیرد.

• اوایل بهار که ریشه خیلی فعال نیستند
• اواخر بهار
• اواسط تابستان

شرایط شدت نور کم ، دمای پایین و رطوبت نسبی بالا برای محلول پاشی مناسبند. برگ های نابالغ و سطح برگ بزرگتر و نیز درختانی که دچار کمبود عناصر غذایی باشند، عکس العمل بهتری نشان می دهند.

استفاده از مویان ها (Surfoctants) کشش سطحی آب را در سطح برگ ها کاهش داده و به بهتر پخش شدن محلول غذایی در سطح برگ و افزایش جذب آن کمک می کند.

کاربرد کود همراه با آب آبیاری

در این روش کو به صورت محلول در سیستم آبیاری تحت فشار در اختیار درختان میوه قرار می گیرد. این روش مناسب برای صرفه جویی در مصرف آب و کود می باشد. در این روش میزان کودی که به سیستم وارد می شود بستگی به الگوی رشد و میزان رشد درختان در طی فصل رشد می باشد.

به طور کلی می توان گفت این روش بهترین روش کود دهی است. مزایای این روش به قرار زیر است:

• قرار گرفتن کود همراه با آبیاری در محل توسعه ریشه درختان میوه
• کاهش مصرف آب و میزان کود
• کاهش میزان آب شویی عناصر از خاک
• امکان کاربرد سموم به همراه کور آبیاری
• کاهش آلودگی محیط زیست

روش تزریق مستقیم کود به تنه درخت

در این روش مواد شیمیایی از جمله عناصر غذایی ، حشره کش ها، آنتی بیوتیک ها، قارچ کش ها به طور مستقیم وارد سیستم اوندی گیاه می شوند. این روش عمدتاً در درختان آلوده به بیماری های ریشه و طوقه که ضعیف هستند و همزمان نیاز به سم پاشی با انواع قارچ کش ها و آنتی بیوتیک ها می باشند انجام می شود و روش معمول و متداولی نیست.

تزریق با روش های زیر انجام می شود :

• سرنگ تزریق دامپزشکی
• سرنگ های فنردار
• تزریق کننده با فشار زیاد
• تزریق کننده هیدرولیکی

کودهای شیمیایی

کودهای ازتی

یکی از مهم ترین عناصر که در رشد و نمو و تولید میوه دخالت دارد، ازت است. کمبود آن در درختان میوه هسته دار بسیار متداول است . اولین علائم کمبود ازت شامل کاهش رشد سرشاخه ها و ایجاد شاخه هایی کوتاه و تسمه مانند با برگ های زرد متمایل به سبز است. تغییر رنگ برگ ها در اثر کمبود ازت در درختان آلو در نیمه های فصل رشد کاملاً مشهود است. میوه های کوچک تر از حد معمول شده و دیرتر به مرحله بلوغ می رسند، زیاد بود ازت باعث کاهش رنگ در میوه های آلو می گردد.

ازت در ایران به صورت اوره ( 46% ازت )، سولفات آمونیوم ( 20% ازت ) و نیترات آمونیوم ( 21% ازت) مورد استفاده قرار می گیرد.

کود ازتی معمولا در سایه انداز درخت پاشیده می شود و فقط کود بین درختان را به زیر خاک می برند تا در اثر دمای آفتاب بین ردیف ها و در سایه انداز درختان پاشیده و توسط دیسک آن را با خاک مخلوط می نمایند و سپس با آبیاری تحت فشار کود از ته به صورت محلول در اختیار ریشه قرار می گیرد. در باغهای مجهز به سیستم های آبیاری تحت فشار کود ازته به صورت محلول ( با استفاده از آبیاری قطره ای ) و یا به صورت محلول پاشی در اختیار درختان قرار می گردد.

یک دوم کود بر از برداشت محصول و به صورت فسفات آمونیوم داده می شود، یک دوم دیگر بعد از ریزش گل برگ ها تا فندقی شدن میوه ها درخت داده می شود. مقدار مصرف کودها بسته به نوع خاک ، نوع میوه ، طریقه نگهداری خاک باغ ، عملیات هرس ، مقدار گل دهی و میزان تولید محصول دارد.

کودهای فسفره

کمبود یا زیادی فسفر به ندرت در درختان چوبی چند ساله دیده می شود. علائم کمبود فسفر در برگ های جوان ایجاد رنگ سبز تیره می کند. کمبود این عنصر در درختان آلو و گوجه باعث زودرسی میوه ها با رنگ سبز و طعم اسیدی و نرمی بافت گوشت میوه می گردد. زیادی فسفر باعث کمبود عناصری از قبیل روی ، مس ، آهن و منگنز می گردد.

کودهای فسفره به صورت سوپر فسفات و فسفات آمونیوم استفاده می شود. بهترین زمان دادن کودهای فسفره در پاییز بعد از ریزش برگ ها تا قبل از باز شدن جوانه ها می باشد.

کودهای پتاسی

این عنصر بسیار متحرک بوده و کمبود آن در اکثر درختان میوه دیده می شود. کمبود ان باعث خشکی حاشیه برگ هامی شود. در میوه های هسته دار قبل از ظاهر شدن علائم سوختگی در حاشیه برگ ها، باعث پیچیدگی و زود رس شدن آنها می گردد.

زیادی این عنصر اختلالاتی را در جذب عناصر از قبیل منیزیم، منگنز و روی ایجاد می کند. در ایران تنها یک کود پتاسی به نام سولفات دو پتاس عرضه می شود که باغداران و زارعین به آن کود گردی می گویند. سایر منابع آن ، سولفات پتاسیم ، نیترات پتاسیم و کربنات پتاسیم می باشد. این کودها هم زمان با کودهای فسفره و قبل از باز شدن جوانه ها به زمین داده می شود.

کلسیم

در ایران غیر از نواحی اطراف دریاچه خزر، اکثر خاک های ایران از لحاظ کلسیم غنی هستند ولی ممکن است به علت اثر متقابل عناصر، گرما و کاهش رطوبت خاک ، اختلالاتی در جذب ان ایجاد شود. کمبود آن باعث زرد شدن برگ های جوان می شود. در هسته دارها کمبود شدید این عنصر باعث ترک خوردن میوه ها بعد از بارندگی شدید یا رطوبت نسبی بالا می گردد.

زیادی آن باعث کاهش جذب پتاسیم ، منیزیم ، آهن ، بر، روی و منگنز می شود. منبع آن نیترات کلسیم است. زمان مصرف ان در پاییز بعد از ریزش برگ ها تا شروع مجدد رشد درختان است.

منیزیم

خاک های ایران غنی از منیزیم است. کمبود آن به صورت زرد و سیاه شدن بین برگ ها با حاشیه برگ ها است. زیادی آن دارای علائم بخصوص نبوده و باعث کمبود پتاسیم یا کلسیم می شود. منابع ان شامل سولفات و اکسید منیزیم است.

منگنز

کمبود ان در اکثر درختان الو و گوجه دیده می شود. علائم کمبود به صورت زرد شدن بین رگبرگ ها ، حد فاصل بین رگبرگ میانی و حاشیه برگ دیده می شود. در برگ های جوان علائم کمبود دیده نمی شود.

زیادی منگنز باعث از بین رفتن آوندهای آبکشی شده که در نهایت منجر به خشک شدن درختان جوان می شود. منابع آن شامل سولفات منگنز، اکسید منگنز و کلات منگنز است. این کود به صورت محلول پاشی در اوایل بهار به درختان پاشیده می شود.

روی

کمبود آن در اکثر درختان میوه دیده می شود. علائم کمبود شامل زرد شدن برگ های سرشاخه ها ایجاد برگ های کوچک و مجتمع روی شاخه ها و ایجاد شاخه های کوچک و نزدیک به هم می شود. به صورت سولفات روی و کلات روی داده می شود و به صورت محلول پاشی در اختیار درخت قرار می گیرد.

آهن

کمبود آن به صورت زرد شدن پهنک ولی سبز ماندن رگبرگ ها در برگ های جوان ظاهر می شود. منابع آن شامل سولفات آهن دو ظرفیتی، کلان آهن، نیترات آهن دو ظرفیتی و فربام می باشد. کلاک آهن را می توان از طریق خاک به گیاه داد. همچنین از طریق تزریق کلاک آهن یا سایر ترکیبات آهن به تنه درخت ، کمبود آن بر طرف می شود. مصرف خاکی سکوسترین آهن 150-100 گرم رای هر درخت توصیه می شود. استفاده از پایه های مقاوم نیز توصیه می شود.

توصیه کودی عمومی

نسخه کلی و عمومی برای خاک های کشور به شرح زیر است:

برای افزایش میزان تشکیل میوه کاربرد سولفات روی و اسید بوریک برای هر یک غلظت پنج در هزار توصیه می شود. این کود را می توان به صورت محلول پاشی در دو زمان به کار برد.

• بعد از برداشت محصول و قبل از ریزش برگ ها
• هنگام متورم شدن جوانه ها در بهار

سایر کودها را می توان به صورت زیر و ترجیحا به روش چالکود به درختان داد.

نسخه کلی و عمومی برای مقادیر مورد نیاز کود در کشت درختان آلو

به جای سکوسترین آهن می توان از سولفات اهن به میزان یک کیلو گرم برای هر درخت بارده استفاده نمود.

کود حیوانی به میزان 30-25 کیلو گرم برای هر درخت به صورت چالکود در اواخر زمستان یا اوایل بهار توصیه می شود.