خرید نهال

رکود و مقاومت به سرمای درختان آلو

رکود (Dormancy) مکانیزمی برای مقاومت گیاهان به سرما است. گیاهانی که در وسط منطقه معتدله قرار دارند عمدتا نیاز سرمایی و رکود طولانی تری نسبت به گیاهانی که در مناطق با عرض جغرافیایی بالاتر و پایین تر هستند دارد. گیاهانی که در عرض های جغرافیایی بالای 50 درجه و زیر 30 درجه قرار دارند معمولا رکود کوتاه تری دارند. در وسط منطقه معتدله تغییرات دمای ( نوسانات دمایی ) بیشتر می باشد و اگر نیاز سرمایی گیاهان کوتاه باشد پس از طی این نیاز سرمایی و به محض گرم شدن موقتی هوا درختان تولید گل و میوه نموده و با سرمای بعدی دچار خسارات شدیدتری خواهد شد.

• سرمای زمستانه یا سرمای زودرس پاییزه

اثرات سرمای زمستانه عمدتاً مرتبط یا سلامت گیاه می باشد و از یک دمای بحرانی به بعد ممکن است خشک شدن و از بین رفتن درختان و یا خشک شدن سرشاخه ها و یا خسارت شدید به درخت و جوانه های گل اتفاق افتد.

• سرمای دیررس بهاره

عمدتاً بر روی محصول درخت تأثیر گذار است. خطر سرمازدگی بهاره برای آلوهای ژاپنی وجود دارد. همانطور که گفته شد، دمای خطرناک در زمان متورم شدن جوانه ها 5- درجه سانتی گراد، دمای خطرناک در مرحله غنچه ( پاپ کرون ) 5/2- درجه سانتی گراد، دمای خطرناک شده 1- درجه سانتی گراد است.

شرایط روز کوتاه در طی پاییز توسط برگ های گیاهان دریافت شده و گیاهان آماده برای ورود به دوره رکود می شوند. این شرایط قبل از شرو رکود واقعی بوده و تحت تأثیر عوامل محیطی ( کاهش طول روز ) می باشد. در رکود واقعی نسبت خاصی بین هورمون ها و تنظیم کننده های رشد ایجاد می شود، یعنی سطح آبسیزیک اسید بالاتر رفته و سطح هورمون جیبرلین کاهش می یابد و به تدریج با مواجه با سرمای کافی این نسبت هورمونی تغییر یافته و نهایتاً منجر به رفع نیاز سرمایی و شکستن خواب جوانه ها می گردد. پس از این مرحله اگر دمای هوا مناسب باشد، گیاهان شروع به گلدهی می کنندو در غیر این صورت و در شرایط دمایی پایین گیاهان وارد مرحله رکود کاذب شده و نهایتاً با مناسب شدن شرایط آب و هوایی این رکود نیز برطرف گردیده و جوانه های گل باز می شوند. شروع رکود یا استراحت با ریزش برگ ها همراه است.

هر چقدر هوا در بهار سردتر باشد، رکود ناشی از سرمای هوا دیرتر رفع شده و درختان دیر تر تولید گل می کنند. اگر زمستان هوا ملایم باشد و نیاز سرمایی به خوبی مرتفع نگردد، درختان در بهار دیرتر گل می دهند.

تغییراتی در طی استراحت در گیاه اتفاق می افتد که می توان به کاهش فعالیت آنزیم ها، افزایش بازدارنده های نظیر آبسیزیک اسید، کاهش هورمون های محرک رشد مثل جیبرلین، سیتوکنین و اکسین ، کاهش میزان RNA و افزایش مواد ذخیره ای مانند نشاسته اشاره کرد . در مقابل تغییراتی در طول اتمام مرحله استراحت و شکستن خواب در جوانه اتفاق می افتد که عبارتند از کاهش تدریجی اسید آبسیزیک ، افزایش تدریجی جیبرلین، سیتو کنین و اکسین ، افزایش تنفس، افزایش میزان RNA و کاهش نشاسته و سایر مواد ذخیره ای.

یخ زدگی (Frost injury)

خسارت یخ زدگی در درختان میوه منطقه معتدله پیش می آید. خسارت یخ زدگی به شکل های زیر دیده می شود.

- آفتاب سوختگی زمستانه: در مناطق معتدله در طی زمستان گاهی آب بین سلولی یخ می زند وقتی که در طی روز خورشید به قسمت های جنوبی و جنوب غربی درخت می تابد، باعث ذوب شدن یخ بین سلولی می گردد. پس از غروب و با کاهش مجدد دما آب بین سلولی در این منطقه ممکن است مجدداً یخ بزند که یخ زدگی احتمال دارد داخل سلول نیز ایجاد شود این یخ زدن و ذوب شدن های متوالی می تواند سبب علائم آفتاب سوختگی زمستانه در جهت جنوب و جنوب غربی درخت گردد.

- شکاف خوردن طولی تنه درخت : این عارضه در درختانی که فضای بین سلولی زیادی دارند بیشتر حادث می شود. بخش هایی از تنه که در اثر سرمای زیر صفر دچار یخ زدگی آب بین سلول ها می شود و در اثر افزایش حجم آب طی یخ زدن، تنه درخت شکاف می خورد برای مقابله با این مشکل باید محل شکاف با چسب پیوند و قارچ کش پوشانده شود.

- سیاه شدن شاخه : در نهال های جوان دیده می شود . نهال هایی که در خزانه سرما ببینند بافت زیر پوست آنها سیاه و لزج می شود.

- صدمه به درخت در محل اتصال شاخه به تنه: شاخه های که دارای زاویه بسته تری با تنه هستند، نسبت پوست به چوب بالاتری در این بخش داشته و در اثر سرمازدگی بیشتر دچار خسارت می شوند.

- یخ زدگی زمستانه می تواند به لایه زاینده و محل پیوند خسارت وارد کند.

سرمازدگی (Chlling injury)

سرمازدگی بیشترین خسارت را به جوانه های گل و میوه چه ها می رساند. از لحاظ حساسیت به سرما میوه چه ها بیشترین حساسیت به سرما را دارند. یک جوانه در هنگام خواب در مقایسه با زمان فعالیت مقاومت بیشتری را نسبت سرما دارد.

تأخیر در بلوغ و به خواب رفتن شاخه ها خطر سرمازدگی آخر فصل را افزایش می دهد. از جمله عواملی که منجر به تأخیر در بلوغ جوانه و افزایش خطر سرمازدگی می شوند، می توان به برداشت دیر هنگام محصول، زاویه کم شاخه نسبت به تنه، کوددهی آخر فصل ، هرس بی موقع، آبیاری آخر فصل و پایه های پر رشد اشاره نمود. علاوه بر عوامل گفته شده موارد زیر نیز خطر سرمازدگی را افزایش می دهند:

• میزان محصول : هر چه میزان محصول بیشتر باشد ، احتمال خسارت سرما بیشتر است.
• ریزش برگ ها : ریزش زود هنگام در اثر آفات و یا هر عامل دیگر باعث می شود که کربوهیدرات های کمتری در بافت ها ذخیره شود و سرمازدگی افزایش یابد.
• پوشش کف باغ : وجود گیاهان پوششی در کف باغ به دلیل رقابت با درختان باعث می شود رشد درختان در پاییز زودتر متوقف شده و مقاومت به سرمای زمستانه افزایش باید، البته پوشش کف باغ می تواند خسارات سرمازدگی بهاره را تشدید کند.
• نوع جوانه : معمولاً جوانه مرکب پیش از جوانه مخلوط و جوانه پیش از جوانه ساده مقاومت به سرما دارد.

در گیاهان پیوندی محل پیوند حساس ترین قسمت به سرما است . صفت مقاومت به سرما توسط چندین ژن کنترل می شود. حساسیت شاخه درختان یا چوب درختان به سرمای زمستانه متفاوت است. پس از سیب ، آلو بیشترین مقاومت زمستانه به سرما را دارد. سرمازدگی زمستانه د درختان آلو در دمای کمتر از 25- درجه سانتی گراد اتفاق می افتد.

مدیریت سرمای بهاره و زمستانه و راه های کنترل آن در باغ های میوه

برای مقابله با سرمای زودرس بهاره موارد زیر قابل توصیه است :

• استفاده از ارقام در گل
• احداث باغ در محل های مناسب و دارای خطر سرمازدگی کمتر
• مدیریت مطلوب باغ ( تغذیه و آبیاری مناسب در فصل قبل و بطور کلی قوی بودن درخت )
• گرم کردن باغ با استفاده از بخاری های باغی ( پلارهای باغی ) : به منظور افزایش دما به میزان سه درجه سانتی گراد ، به ازای هر هکتار باغ باید 100 بخاری استفاده گردد. هزینه بالای سوخت و کارگر از معایب اصلی این روش است.
• آبیاری بارانی : به ازای هر 5/2 میلی لیتر ابیاری بارانی ، دما تا حدود سه درجه سانتی گراد افزایش می یابد. از معایب این روش تشکیل قندیل های یخ بر روی شاخه ها و جوانه ها است.
• سوزاندن لاستیک و کلش : این روش باعث حفظ گرما در محیط باغ و کاهش تلفات حرارتی به صوت تشعشع می گردد.
• استفاده از پنکه و هیلیکوپتر یا بال گرد یا بادبزن های بزرگ : باعث به حرکت در آمدن هوا و مخلوط کردن لایه هوای گرم بالایی با هوای سرد مستقر شده در بستر باغ می شود. این عمل مخصوصا در شیب ها مهم است که البته به سیستم پیش آگاهی دقیقی نیاز دارد.
• استفاده از هرمون ها و بازدارنده های رشد : با ترکیباتی مثل اتفون، آلار و دامینوزاید و محلول پاشی پاییزه درختان می توان سبب تأخیر در گل دهی بهاره درختان شود.
• از بین بردن باکتری های بیماری زا مثل باکتری عامل آتشک گلابی (Erwinia) و باکتری عامل شانکر(Pseudomonas) : این باکتری ها باعث ایجاد هسته های یخی در گیاه و خسارت به گیاه می شوند.

برای مقابله با سرمای زمستانه موارد زیر قابل توصیه است :

• مدیریت بستر باغ به روش وجینی برای سرمازدگی زمستانه مفید است، اما سرمازدگی بهاره را تشدید می کند.
• استفاده از آبیاری تشتکی ( شیاری) : تشکیل یخ در سطح خاک باعث می شود که دما از یک حداقل کاهش نیابد و مانع از سرمازدگی زمستانه شود.

تگرگ باعث بروز زخم هایی در پوست ، برگ ها و میوه می شود که این زخم ها می توانند منافذی برای ورود پاتوژن ها باشند . نیز باعث ریزش برگ و میوه می شود.

در زمان احداث باغ باید دقت نمود که محل احداث باغ تگرگ خیز نباشد. حفاظت در برابر آسیب تگرگ به ندرت عملی می شود. استفاده از قارچ کش ها و باکتری کش ها می تواند از آلودگی ثانویه و ورود قارچ ها و باکتری ها به زخم حاصل از تگرگ کمک کند. بافت هایی که شدیداً از تگرگ آسیب دیده اند باید به سرعت بعد از آسیب و قبل از سمپاشی هرس شوند.