خرید نهال

 پایه و پیوند در گیاهان

 بیشتر  درختان میوه به خوبی از طریق بذر تکثیر نمی شوند و همچنین  نمی توان آنها را به راحتی از طریق  رویشی تکثیر کرد. لذا زمانی که یک نهال بذری مناسب و ارزشمند به دست می آید، با از بین رفتن نهال دیگر نمی توان از قابلیت های آن استقاده کرد. امروزه مانند دوران قدیم فعالان بخش باغبانی (باغداران و خزانه داران) خواهان حفظ درختانی هستند که دارای صفات ارزشمند می باشند. خوشبختانه مشخص شده که با استفاده از پیوند شاخه قسمتی از یک درخت در اوايل بهار با شاخه درخت دیگر از همان گونه یا گونه های نزدیک به آن، می توان به راحتی رقم گزینش شده را حفظ کرد. با وارد کردن یک جوانه از درخت منتخب به زیر پوست درخت دیگر در طی تابستان (کوپیوند) نیز می توان این کار را  انجام داد. هر کسی که در زمینه پیوند کار می کند، تا حد زیادی مدیون تلاش های اجداد خود برای پی بردن به اصول روش های چو پیوند و کوپیوند است.

در اولین روزهای کاربرد این روش ها باید تأثیر زیاد درخت میزبان بر ویژگی های رقم پیوندی مشخص می شد وبدون شک این مسأله سرآغاز تحقیقات بعدی جهت دست یابی به مناسب ترین پایه ها می گردید . شاید در ابتدا به علت سهولت دسترسی به نهال های بذری بیشتر از آنها به عنوان پایه استفاده می شده است. اما تکثیر روی پایه هایی  که از طریق رویشی تولید شده اند نیز یکی از روش های بسیار قدیمی می باشد. البته باید دقت داشت که در ابتدا ارقام خاص میوه با روش های رویشی (قلمه یا خوابانیدن) تکثیر می شدند و کاربرد این روش فقط برای حفظ ارقامی از پایه ها منطقی بود که دارای ویژگی های خاصی بودند. این مسأله نقطه شروع استفاده از روش های رویشی در تکثیر پایه ها یا ایجاد پایه های همگروه بود.

از آنجایی که بسیاری از ویژگی های پیوندک مانند میزان رشد، عادت رشد، زودباردهی، میزان تولید، اندازه میوه هر پیوندک تحت تأثیر پایه قرار دارد، تحقیقات در زمینه دستیابی به بهترین پایه ها کاملاً منطقی است. امروزه تکثیر رویشی ارقام پیوندی با استفاده از روش های پیشرفته آزمایشگاهی نظیر کشت بافت امکان پذیر می باشد. علاوه بر این می توان از این روش در تکثیر پایه ها نیز استفاده کرد. متأسفانه بسیاری از ارقام معروف میوه قادر به رشد مناسب روی ریشه های خودشان در مقایسه با رشد بر روی یک پایه مناسب نیستند. درختانی که بر روی ریشه های خودشان کشت می شوند معمولا بسیار پر رشد بوده، دیر به بار نشسته و قابلیت باردهی کمی دارند(۳۰، ۵۱، ۵۲، ۶۴). با این حال در مورد بعضی از ژنوتیپهای پیوندی خاص ممکن است این مسأله متفاوت باشد. مثلاً در بعضی از درختان مانند آلبالو ممکن است وضعیت ارقام پیوندی روی ریشه های خودشان با توجه به نوع رقم پیوندی مورد استفاده کاملاً مطلوب باشد (۴۵). در گونه هایی از درختان میوه امکان رشد مطلوب پیوندک بر روی ریشه های خودش وجود ندارد، ممکن است در آینده از طریق تولید ارقام جدید یا اصلاح ارقام موجود امکان پذیر شود، به نحوی که دیگر نیازی به استفاده از پایه وجود نداشته باشد. وبستر به نکاتی در رابطه با این قبیل راهکارها اشاره کرده است (۶۳). در مورد گلابی دلیل دیگری برای تمایل به تکثیر، ارقام از طریق ریز ازدیادی وجود دارد. تمام ارقام پیوندی گلابی با پایه رایج به (ydonia oblonga)  ساگار نسیتند . در چنین مواردی باید از  یک میان پایه سازگار استفاده شود. لذا برای ایجاد یک درخت نیاز به زمان و هزینه بیشتری می باشد درختان گلابی ایجاد شده از طریق ریز ازدیادی ممکن است در صورتی که شرایط برای بروز ویژگی های آنها مناسب باشد راه حل مناسبی برای این مشکل باشند. اکثر ارقام رایج گلابی که تا کنون مورد بررسی قرار گرفته اند در مقایسه با پایه به بسیار پر  رشد تر می باشند (۵۷). در مجموع هنوز تکثیر از طریق پیوند شاخه یا کوپیوند ارقام پیوندی  ارزشمند بر روی پایه های مناسب مهم ترین روش برای ایجاد درختان جدید میوه می باشد. در  آینده ممکن است از مهندسی ژنتیک برای غلبه بر معایب پایه های همگروه موجود استفاده شود (۶۳).

تکثیر پایه:

همانطور که از عنوان این کلمه مشخص است، پایه دانهالی از بذر به وجود می آید. بذر را می توان به صورت معمولی جمع آوری کرد، اما بهتر است از باغهای خاص محصور شده که دارای درختان گزینش شده عاری از ویروس هستند جمع آوری گردد. در مورد اخیر ضمانت بیشتری برای دستیابی به دانهال های همسان وجود دارد و لذا باید ترجیحاً از این روش استفاده شود. پایه های بذری، باغ های بسیار غیر یکنواختی در مقایسه با پایه های همگروه به وجود می آورند که یکی از معایب مهم این پایه ها است. یکی دیگر از معایب این پایه ها این است که معمولاً دانهال ها موجب تحریک رشد بسیار زیاد پیوندک می شود و این مسأله باعث ایجاد درختانی می شود که برای کاشت با روش های متراکم جدید متناسب نمی باشند. لذا تأکید بر این است که در گونه هایی مانند سیب و گلابی که ویروس ها از طریق بذر منتقل نمی شوند، دانهال می تواند اولین پایه عاری از ویروس را ایجاد کند. همچنین دانهال ها عاری از بعضی بیماریهای مهم خاکزاد مانند گال طوقه (Agrobacteruim tumaefaciens) هستند و از این نظر ممکن است با پایه های تکثیر شده از طریق رویشی متفاوت باشند. بذرها قبل از جوانه زنی نیاز به چینه سرمایی دارد. این کار قبل از کاشت بذور و از طریق نگهداری آنها در یک دوره خاص و در یک بستر مرطوب مانند شن در دمای پایین انجام می شود. به این روش چینه سرمایی (stratification) می گویند.

پایه های همگروه از طریق رویشی تکثیر می شوند. خوابانیدن در بسترهای افکنه یکی از روشهای بسیار متداول در تکثیر رویشی پایه های سیب، به و آلو است که به طور مفصل بررسی می شوند (۲۳). گسترش نماتدها و بیماری ها یکی از خطرهای تکثیر از این روش می باشد. گال طوقه و پوسیدگی ناشی از قارچ فیتوفترا مثال هایی از بیماری هایی هستند که مشکلاتی را در باغهای میوه به وجود می آورند. لذا بازرسی مرتب از بسترهای افکنه ضروری می باشد.

با توجه به گونه و پایه گزینش ، از قلمه تابستانه ( وقلمه چوب نرم یا نیمه خشبی) یا زمستانه (قلمه خشبی) نیز درتکثیر پایه ها می شو د. در مناطق . مانند نروژ  که طول فصل برای تکثیر از طریق خوابانیدن بسیار کوتاه است، تکثیر از طریق قلمه تابستانه پایه های سیب 26.M و 106.MM نتایج خوبی در بر داشته است (۸). از ریز ازدیادی نیز درتکثیر پایه ها استفاده می شود. در این روش نوک کوچک شاخساره ها در آزمایشگاه در یک محیط کشت تکثیر و ریشه دار می شود. اما در مورد پایه هایی که از این طریق تکثیر می شوند تا حدودی تردید وجود دارد. با این حال همان طور که در مورد پایه های 26. M(65) وM9  (63) مشخص شده است، در شرایط خاص ممکن است: پایه هایی که در آزمایشگاه تکثیر کانون به خوبی پایه های تکثیر شده از روش های رایج باشند. یکی از شرایط مهم در این رابطه انتخاب یک رقم مناسب توسط کارشناس باغبانی برای کار در آزمایشگاه است. همچنین روش های آزمایشگاهی باید مانع تغییر در مواد گیاهی مورد استفاده و نونهالی بیش از حد پایه شوند. نونهالی ممکن است موجب ایجاد ناهنجاری در پایه از قبیل تولید خار، پاجوش یا سرآغازه های ریشه در قسمت هوایی پایه (خالجوش (Burrkinots)) شود. در نهایت کارشناسانی که قصد خروج مواد گیاهی تکثیر شده در آزمایشگاه برای گسترش در محیط بیرون را دارند باید قبل از خروج، مواد گیاهی تکثیر شده را مورد بازرسی و ارزیابی قرار دهند. این روش ایمن ترین روش برای جلوگیری از اشتباهاتی است که گاهی اوقات در گذشته اتفاق افتاده است. برای کاهش پاجوش دهی یا تولید خالجوش در پایه های سیب که از طریق ریز ازدیادی تکثیر شده اند، توصیه می شود که سرزنی پرچین ها (Cutting hedges) یا بسترهای افکنه (Layer beds) باید از ابتدا برای این گیاهان انجام شوند تا برای تکثیر بعدی از طریق - روش های رایج مورد استفاده قرار گیرند. واضح است که تولید پاجوش و خالجوش زیاد از ویژگی های موقت این پایه ها هستند (۲۶، ۶۳).

برای جزییات بیشتر در مورد تمام روش های تکثیر که در بالا به آنها اشاره شد به مطالب مفصلی که توسط هووارد (۲۳) و وبستر (۶۲) عنوان شده اند رجوع کنید.