خرید نهال

تشکیل و رشد میوه

تشکیل میوه :با عمل گرده افشانی ،دانه گرد روی کلاله جوانه می زند و لوله گده حاصل شده پس از عبور از خامه وارد تخمدان گردیده و از طریق سفت به تخمک وارد می شود و در نتیجه عمل لقاح (Fertilization)انجام می گیرد . به دنبال عمل گرده افشانی و تلقیح ،تشکیل میوه (Fruit set)شروع می شود و رشد  نمو خود را آغاز می کند.تخمک تلقیح یافته داخل تخمدان ،مقادیر زیادی جیبرلین تولید می کند که در رشد و نمو میوه و بقای آن تاثیر دارد. محرک هورمونی از جنین جوان در حال نمو آغاز می شود و از ریزش میوه جلوگیری می کند.تمامی گل های تشکیل شده بر روی درخت به میوه تبدیل نمی شوند. وسعت این ریزش در میوه های دانه دار در حدود 95-92 درصد ،در میوه های هسته دار 90-80 درصد و در مرکبات 5/99-97 درصد می باشد . به عبارت دیگر در میوه های دانه دار 8-5 درصد ،در میوه های هسته دار 20-10 درصد و در مرکبات 3-5/0 درصد از گل ها در نهایت به میوه تبدیل می شوند.

طول عمر تخمک (Ovule longevity)عامل اصلی تعیین کننده در تشکیل میوه می باشد  اگر در طول یک دوره خاصی ،تلقیح صورت نگیرد ،کیسه جنینی زیست پذیری خود را از دست می دهد . اگر از طول عمر تخمک ،زمان گرده افشانی تا عمل لقاح کسر شود ،دوره گرده افشانی مؤثر (Effective pollination period(e,p.p)) بدست می آید و در طول این دوره باید عمل تلقیح انجام گیرد. طول عمر تخمک به گونه های مختلف درختان میوه ،درجه حرارت و شریط تغذیه گیاه بستگی دارد. مثلاً در گلابی در 5 درجه سانتی گراد رشد لوله گرده 12 روز و  در 15 درجه سانتی گراد به 2 روز کاهش می یابد . طول عمر تخمک گلابی 11 روز می باشد . بنابراین در 5 درجه سانتی گراد،دوره گرده افشانی مؤثر صفر می باشد . اکثر در ختان میوه حالت خود تنکی (Self thinning)دارند و بعد از ریزش گل های تلقیح نیافته ،ریزش میوه های ریز و چندین ریزش طبیعی در طول فصل رشد،بالاخره بارنهایی (Final set)درخت مشخص می گردد.

رشد میوه (Fruit growth):بعد از تشکیل میوه ،مراحل رشد و نمو آن آغاز می شود . مراحل مختلف رشد میوه شامل مرحله تقسیم سلولی ،حجیم شدن سلول ها ،رسیدن فیزیولوژکی (Physiological maturity)و رسیدن کامل (Ripening)میوه می باشد . دوره تقسیم سلولی بستگی به گونه های مختلف میوه دارد. در انگور فرنگی و تمشک ، هنگام باز شدن گل ها،دوره تقسیم سلولی به اتمام می رسد . در حالی که در آلبالو 2 هفته ،آلو و هلو 4 هفته،انگور 6 هفته ،سیب 5-4 هفته،گلابی 9-7 هفته بعد از گلدهی و میوه های آواکادو و توت فنگی ،وره تقسیم سلولی تا اواخر رشد میوه ادامه می یابد . تقسیم سلولی از دم میوه آغاز شده و در برون بر میوه طولانی تر از گوشت میوه می باشد . بعد از تقسیم سلولی ،دوره بزرگ شدن سلول ها و تشکیل فضای بین سلولی آغاز می شود و فرابر (Pericarp) میوه بزرگ می گردد که آن را دوره نمو (Development)میوه می نامند . بنابراین مجموعه رشد و نمو میوه شامل تقسیم سلولی ،بزرگ شدن سلول ها و تشکیل فضای بین سلولی می باشد که به صورت افزایش حجم میوه یا افزایش وزن میوه در طی زمان نشان داده می شود.

عوامل متعدد از قبیل تراکم محصول،میزان حرارت ،رطوبت خاک ،سطح مؤثر برگ در عمل فتوسنتز ،محلول پاشی با مواد تنظیم کننده رشد بر روی میزان رشد میوه ها تاثیر زیادی دارد. وجود دمای کافی در طی فصل رشد از مواد ضروری برای رشد و نمو میوه و رسیدن مطلوب آن می باشد . از زمان تشکیل تا رسیدن کامل میوه به مجموعه حرارتی (Heat summation) معین که آن را ذخیره واحد حرارتی (Heat unit)و یا واحد فتوترمال (Photo thermal unit (p.t.u))می نامند ،نیاز می باشد . ذخیره واحد حرارتی به صورت درجه – روز (Degree - day)نشان داده می شود . برای محاسبه آن حداقل دمای لازم برای رشد گیاه (صفر گیاهی )که معمولاً10 درجه سانتی گراد می باشد از دمای متوسط روزانه کسر می شود. برای مثال از زمانتشکیل تا رسیدن کامل میوه های سیب به 2000-900 برای رسیدن میوه های انگور به 1900 -1500 درجه – روز واحد حرارتی نیاز است.

رشد فصلی میوه در طی دوره های مختلف رشد و نمو نسبت به زمان به صورت سیگموئید ساده (Simple sigmoid)و یا سیگموئید مضاعف (Double sigmoid)می باشد .منحنی رشد برخی از میوه ها از قبیل گردو،فندوق،سیب ،گلابی ،به ،توت فرنگی ،انگور بی دانه و بادام به صورت سیگموئید ساده و در برخی دیگر از قبیل انجیر،پسته ،انگور فرنگی ،ذغال اخته ،انگور دانه دار و میوه های هسته دار (زرد آلو ،هلو،گوجه،گیلاس،آلبالو ،شلیل،آلو و زیتون )به صورت سیگموئید مضاعف می باشد . در میوه هایی که منحنی سیگموئید ساده دارند ،مرحله رشد میوه کند بوده و در این مرحله ،رشد دانه به اتمام می رسد . مرحله دوم رشد سریع بوده و فرابر میوه رشد می کند و مرحله سوم دوباره رشد میوه کند می شود.

در میوه های هسته دار که درای منحنی رشد از نوع سیگموئید مضاعف می باشند،در اوایل مرحله اول یک دوره رشد کند و کوتاه و در اواخر این مرحله ،رشد سریع دارند. دوره کند همزمان با آغاز سخت شدن هسته و توقف رشد فرابر میوه و دانه می باشد . در اواخر این دوره رشد فرابر افزایش می یابد و هسته کاملاً سخت و چوبی می شود . در مرحله دوم ،رشد فرابر دوباره کند می شود که علت آن تجمع مواد جذب شده در دانه و مورد استفاده قرار گرفتن آنها برای تکامل جنین می باشد . ر این مرحله ،رشد جنین به اتمام رسیده و جنین از لحاظ وزن افزایش می یابد . در مرحله سوم منحنی سیگموئید مضاعف ،رشد فرابر میوه به علت افزایش اندازه سلول ها و فضای بین سلولی و نیز جذب سریع آب توسط میوه ،افزایش می یابد. میزان رشد حبه های دانه دار انگور در مرحله اول 40 درصد ،در مرحله دوم 24 درصد و درمرحله سوم 36 درصد می باشد. میوه های فندق علیرغم این که منحنی رشد از نوع سیگموئید ساده دارند اما تا خرداد ماه رشد تخمدان کند بوده و در طول خرداد ماه رشد آن سریع تر از هر میوه دیگری می شود.

میوه هایی که دارای سلول های بیشتر و کوچکتر می باشند . عمر انباری بیشتری نسبت به میوه های درشت تر مه دارای سلول کم و اندازه سلولی بیشتری هستند ،می باشند . در طی فصل رشد ،وزن مخصوص میوه به تدریج کاهش می یابد . زیرا سلول های فرابر میوه درشت تر شده و فضای بین سلولی افزایش می یابد . به عبارت دیگر حجم میوه نسبت به وزن ان ،افزایش نشان می دهد .به طور استثناءدر برخی از میوه ها همانند انگور،وزن مخصوص میوه در طی فصل رشد افزایش می یابد.

ریزش گل و میوه :در گونه های مختلف درختان میوه هنگم گلدهی ،رشد و نمو میوه ریزش های طبیعی انجام می گیرد. این ریزش ها را خود تنکی می نامند.

این ریزش ها،اغلب ناشی از عدم لقاح در گل ها و یا میوه های جوان می باشد . اما ریزش های طبیعی که در مراحل بعدی رشد میوه انجام می گیرد ،هنوز به درستی معلوم نیست و تصور می رود ناشی از  تولید اتیلن باشد که موجب ریزش میوه های در حال رشد می گردد.

توازن هورمونی در عدم ریزش میوه ها تاثیر دارد. تصور می شود که اکسین،جیبرلین و سیتوکینین باعث تشکیل میوه می شوند . در ضمن عدم تغذیه کافی نیز عامل عمده در ریزش میوه ها می باشد .

هنگامی که دانه در حال رش د می باشد. جبیرلین تولید می کنند و این هورمون نیز به نوبه خود تولید اکسین را تحریک می کند.

چنانکه قبلاً ذکر گردید ریزش گل ها و میوه های جوان در گونه های مختلف درختان میوه یک امر طبیعی بوده به طوری که در میوه های دانه دار فقط 8-5 درصد ،میوه های هسته دار 20-10 درصد و در مرکبات 3-5/0 درصد از گل ها به میوه تبدیل می شوند . در ضمن ریزش میوه در درختان ضعیف و هرس نشده بیشتر می باشد.

ریزش در درختانی که دارای میوه های کوچک هستند (گیلاس و تمشک)مشکلی ایجاد نمی کند . اما ریزش قبل از برداشت در میوه های درشت مثل سیب و گلابی می تواند موجب تلفات سنگین گردد.

طی دوره رسیدن ،در میوه اتیلن تولید می شود که موجب ریزش می گردد. محلول پاشی توسط مشتقات مصنوعی اکسین از ریزش میوه های دانه دار جلوگیری می کند.

ریزش زمانی انجام می گیرد که لایه سلول های متصل کننده میوه به شاخه سست می گردد. در میوه هایی که نمی ریزند،این سلول ها توسط تیغه میانی که حاوی رسوبات پکتات کلسیم و منیزیم می باشند. اتصال سلول ها را به هم دیگر قوی می کند.

واکنش های آنزیمی موجب جایگزین شدن گروه های متیل به جای کلسیم می شود و این پدیده سبب حل شدن تیغه میانی گردیده و اتصال میوه به شاخه سست می گردد.

در مرحله جدا شدن میوه از شاخه ابتدا در اثر عمل آنزم پکتین متیل استراز(Pectinmethylestrase)اتصال سلول ها کم می شود و در مرحله بعدی آنزیم پلی گالاکتورونید (Polygalacuturonidase)ملکول های زنجیر ه دار  را شکسته و موجب جدایی میوه از شاخه می شود . در مراحل فق ،اتیلن فعالیت آنزیم هایی را که تیغه میانی را حل می کنند ،فعال می سازد . محلول پاشی توسط NAA فعالیت آنزیمی را کاهش می دهد و در حین محلول پاشی باید درخت دارای برگ های سالم و سبز باشد. زیرا هورمون ها از طریق برگ به محل اتصال میوه انتقال می ابند.

مواد کمکی از قبیل توین -20 (Tween- 20)) جذب هورمون ها را افزایش می دهد . لایه جدا شوند در ریزش های زود هنگام ، در ناحیه دم میوه و شاخه حاصل می شود در حالی که میوه های رسیده ،ناحیه جدا شونده در دم میوه و میوه به وجود می آید .

ریزش های گل در درختان میوه به علت عدم گرده افشانی می باشد . ریزش میوه های تازه دسته شده به علت سقط جنین و ریزش اسید جیبرلیک و کاهش اکسین می باشد . در تمامی ریزش های گل و   ،لایه سوایی(Abscission layer)در دمگل و میوه ایجاد می شود.