فاصله کاشت موز
به طور کلی تراکم کاشت بین ۳۰۰۰-۱۰۰۰ درخت موز در هکتار توصیه شده است. فاکتورهای متعددی مانند رقم، توپوگرافی زمین، حاصل خیزی خاک ، مسائل اقتصادی، عملیات هرس، حذف پاجوش های اضافی و سایر عوامل مدیریتی روی فاصله کاشت اثر می گذارند. بهترین فاصله آن است که نهال های موز بدون آنکه مانع رشد یکدیگر شوند، تمام سطح باغ را بپوشانند . معمولا در مناطق گرم و خشک تراکم کاشت بالا گرفته می شود با این اقدام میزان سایه و خرد زیستگاه لازم جهت تولید حداکثر محصول تامین می شود. اگر فقط یک فصل برداشت مد نظر باشد باید تراکم بالا منظور شود و اگر 4-3 فصل برداشت مد نظر باشد باید تراکم کمتر مد نظر قرار گیرد. در آزمایشات انجام شده در موسسه تحقیقات باغبانی هند با کاشت متراکم ارقام روبوستا (۶۹۴۴ درخت در هکتار با فاصله 2/1×2/1) و دوارف کاوندیش (۶۲۵۰ درخت در هکتار) موفق به برداشت 174 و 94 تن محصول شده اند. در توصیه نهایی این موسسه، بهترین فاصله کاشت جهت رقم روبوستا 5/1×5/1 متر (۴4۴۰ گیاه در هکتار) معرفی گردیده است . هر اندازه خاک حاصلخیزتر باشد، فاصله کاشت کمتر شده و تراکم کاشت بالا می رود. روش های مختلف میانه کاری، تیمارهای سم پاشی و... نیز بر فاصله کاشت اثر می گذارند.
جدول - فواصل کاشت ارقام مختلف موز در هند
|
رقم |
تعداد پاجوش در هکتار |
فاصله کاشت (متر) |
|
پوآن و مونتان |
2150 |
13/2×13/2 |
|
رستالی، کالی و نندران |
2150 |
1/2×1/2 |
|
دوارف کاوندیش |
3550 |
7/1×7/1 |
|
روبوستا ( هاریچال) و نندران |
3000 |
8/1×8/1 |
|
هیل بانانا |
1350 |
0/3×4/2 |
بر اساس آزمایش های انجام شده در ایستگاه تحقیقات مرکزی موز در هند، رقم دوارف کاوندیش در فاصله کاشت 8/1×4/2 متر، 6/47 تن در هکتار و در فاصله کاشت 4/2×4/2 متر، 87/37 تن در هکتار محصول داده است. با وجود این که در کاشت متراکم میزان محصول بیشتر است اما سرعت رشد کندتر شده و گل دهی به تاخیر می افتد. همچنین احتمال شیوع بیماری نوک انگشتی نیز بيشتر است. از آنجایی که اندازه خوشه و ظاهر آن تاثیر بسزایی در بازار پسندی محصول دارد، خوشه ها درتراکم کشت بالا از کیفیت مطلوبی جهت عرضه به بازار برخوردار نیستند(45). در فواصل کاشت متراکم تقریبا 30 درصد از محصول به موقع قابل برداشت نخواهد بود.
در ایران تاکنون پژوهشی در ارتباط با تعیین فاصله مناسبب کاشت ارقام موز صورت نگرفته است اما در ارتباط با میزان عملکرد ارقام، پژوهشی توسط محمودی (1383) در منطقه چابهار صورت گرفته است که در این پژوهش عملکرد چهار رقم موز شامل ارقام دوارف کاوندیش، چاینی کاوندیش، والری، (ارقام خارجی وارداتی) و رقم شاهد داخلی (هاریچال) طی چهار سال مورد مقایسه قرار گرفته است و میزان عملکرد این ارقام به ترتیب ۵۴۱۷۰، ۵۰۰۶۹، ۴۹۰۰۰ و ۲۸۷۸۰ کیلوگرم گزارش شده است. تا انجام آزمایشات لازم به منظور تعیین فاصله مناسب کاشت ارقام مختلف موز در کشور در شرایط هوای آزاد، فواصل کاشت ۲×5/1 و ۲ × ۲ پیشنهاد می گردند.