گیاه شناسی چیکو
گیاهشناسی چیکو با نام علمی Manilkara zapota L گیاهی است از خانواده Sapotaceae این خانواده دارای جنس های مختلفی است که تعداد زیادی گونه با میوه خوراکی در آن ها وجود دارد. ۴۵-۶۰ روز بعد از گل انگیزی در درخت چیکو گل ها شروع به باز شدن می نمایند. طول دوره تشکیل تا رسیدن میوه چیکو حدود ۱۶۸-۲۴۰ روز است، در کشور هندوستان این زمان شامل ۳ مرحله است. مرحله اول ۱۱۲ روز است که قطر میوه افزایش می یابد، ۲۸ روز بعدی را دوره انتقال می گویند و ۶۳ روز آخر طول میوه افزایش می یابد و میوه شکل اصلی خود را پیدا می کند.
این گیاه با نام جیکو در فیلیپین، سایپدیلا در انگلیسی، سان مانیلا در اندونزی، لاموت در تایلند، جیکلی در مکزیک ، جیکوزاپوته در گواتمالا، مکزیک و ونزوئلا و نازی بری در جامائیکا شناخته می شود.
این درخت بومی در دوران قدیم در جنوب مکزیک و کشورهای آمریکا به منظور استخراج صمغ در آب و همچنین تولید میوه کشت می شد سپس توسط اسپانیایی ها به فیلیپین برده شد و در نهایت به تمام نقاط گرمسیر دنیا انتشار یافت دنیا انتشار یافت.
میوه نارس جیکو نیز تانن فراوانی دارد که برای درمان اسهال مفید است و از برگ آن در پایین آوردن فشار خون، سرماخوردگی و درمان سرفه استفاده می شود
این درخت هم اکنون در سطح وسیعی از نوار ساحلی هند و سریلانکا و در ایران نیز در برخی منازل وباغهای سیستان و بلوچستان و هرمزگان کشت می شود.
سازگاری بسیار خوب این درخت با شرایط آب و هوایی و خاکهای جنوب کشور و عملکرد مطلوب آن موجب شد تا توسعه سطح زیر کشت این محصول در برنامه سوم توسعه مد نظر قرار گیرد و هر سال افزایش یابد. میوه چیکو به شکل گرد تا بیضی به قطر ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر و طول ۱۲ سانتیمتر و وزن نرمال میوه ها بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ گرم است که البته در برخی از ارقام به یک کیلوگرم نیز می رسد.
میوه این درخت دارای پوست نازک و صاف به رنگ قهوه ای روشن، گوشت میوه نارس به رنگ زرد تا قهوه ای روشن با شیرابه فراوان و سفت می باشد اما میوه رسیده فاقد شیرابه است و گوشت ان به رنگ قرمز، خیلی شیرین و آبدار است و طعم اسیدی کمی دارد. هسته آن به رنگ سیاه براق، دوکی شکل و نزدیک به دو سانتیمتر طول دارد. هر درخت چیکو نزدیک به هزار و ۵۰۰ تا دو هزار و ۵۰۰ عدد میوه تولید می کند و عملکرد محصول در هر هکتار بین ۱۰ تا ۱۲ تن است. درخت چیکو با وجود رشد بسیار کند که تا زمان ثمردهی و بلوغ پنج سال به طول می انجامد اما تا ۸۰ سالگی همچنان محصول می دهد و درآمدزا است. درخت چیکو در برابر بادهای شدید مقاوم است و سرمای زیر صفر درجه را نیز به راحتی تحمل می کند. میوه چیکو را باید با دقت زیاد برداشت نمود چرا که به راحتی در اثر فشار، ضربه و خراشیدن، آسیب می بیند. بعد از برداشت میوه، دم آن باید کنده شود و اجازه داده شود که لاتکس آن خارج و سپس شسته شود. میوه های بالغ چیکو در حرارت ۲۵ درجه سانتیگراد در مدت ۳-۷ روز می رسند. این گونه میوه ها در حرارت ۱۵ درجه سانتیگراد و به مدت ۱۴ روز قابل انبارداری هستند.