خرید نهال

آفات ، بیماری ها و علف های هرز مرکبات

آفات، بیماری ها و علف های هرز در باغ های مرکبات به طور سالیانه خسارات زیادی را متوجه تولید کنندگان این محصول ارزشمند می نمایند. بنابراین شناسایی و مدیریت کنترل آفات ، بیماری ها و علف های هرز می تواند در افزایش عملکرد و در نتیجه سود باغدار نقش زیادی داشته باشد.

آفات مرکبات

یک باغ میوه با توجه به شرایط آب و هوایی هر منطقه دارای مجموعه غنی و متنوعی از جانوران خصوصا حشرات است. برخی از این حشرات به عنوان آفت خطرناک محسوب شده و باید با آنها مبارزه شود. عده ای دیگر خسارات عمده ای نداشته و در برخی مواقع و در شرایط خاص حالت طغیانی پیدا می کنند. عده ای دیگر هر چند بالقوه آفت هستند و قابلیت خسارت زایی دارند ولی در شرایط عادی خسارت  آنها اهمیت اقتصادی ندارد. علاوه بر این سه گروه، برخی حشرات و جانوران وجود دارند که مفید بوده و انگل یا شکارچی آفات هستند. بنابراین در مبارزه با آفات درختان میوه ، شناسایی دقیق فون حشرات قبل از هر گونه تصمیم در جهت مبارزه ضرورت دارد. آفات متعددی درختان مرکبات را مود تهدید قرار می دهند. شدت و تنوع آنها ه روش های کنترل و شرایط محیطی بستگی دارد.

شپشک ها  مرکبات

سپردار قهوه ای مرکبات (Chrysomphalus dictyospermi Morg.)

سپردار قهوه ای از جمله آفات مهم مربات ایران محسوب می شود. علاوه بر مرکبات، این آفت به گیاهان دیگر نظیر چای، شمشاد نخل، برگ نو و توت خسارت می زند. این آفت بیشتر در مناطق مرطوب کشور گسترش داشته و در مناطق خشک فعال نیست. تمرکز این سپردار بیشتر روی برگ و میوه است. در طی یک سال، 4-3 نسل داشته و به خنک شدن هوا و کاهش رطوبت حساس است. از دشمنان طبیعی آن کفشدوزک نقابدار و لکه ای (Chilocors bipustulatus) است. خسارت این آفت بیشتر مورد توجه برگ و میوه و گاهی شاخه های سبز گیاه بوده و از شیره آوندی درخت تغذیه می کند. به همین دلیل برگ ها ریزش نموده و میوه ها کوچک می مانند. در بین درختان مرکبات، نارنج، پرتقال و نارنگی بیش از سایر ارقام مورد حمله واقع می شوند.

سپردار قرمز (Red scale) مرکبات (Aonidiella aurantii Maskell)

 این آفت همزمان با ورود اولین گروه مرکبات به ایران ، حدود سال های 1314 از فلسطین به ایران وارد شد. بیشترین تراکم این آفت در شمال ایران است. لیمو ترش و گریپ فروت حساس ترین نوع موکبات نسبت به خسارت این آفت هستند. در اثر خسارت این آفت، برگ ها زرد شده و در صورت شدت حمله، خشکیدگی سر شاخه ها و سپس شاخه اصلی را به دنبال داشته و درخت خزان می کند. بعلاوه این آفت موجب ریزش زودرش میوه نیز می شود. استفاده از حشره کش بوپروفزین (Buprofezin)(آپلود) (Applaud)به میزان 8/1-4/1 کیلوگرم در هر هکتار پیشنهاد شده است. این حشره کش انتخابی عمل نموده و اثر منفی روی کنه های شکارگر و پارازیتوئید ها ندارد.

سپردار زرد (Aonidiella citrine) مرکبات

این سپردار خیلی شبیه به سپردار قرمز است ولی کمی کوچکتر از آن است. عمدتا به برگ ها و میوه آسیب می رساند. به ندرت خسارت آن متوجه تنه و شاخه ها می شود. در حدود سال های 1332 وارد ایران شده و در نواحی شمال کشور دیده می شود. این آفت بیشتر روی برگ و میوه و در حالت حاد روی شاخه های سبز و جوان مرکبات زندگی می کند اغلب در پشت برگ ها و محل های تغذیه از شیره گیاهی زردی برگ را باعث می شود.

سپردار شرقی (Aonidiella orientalis) (Chaff scale) مرکبات

این آفت در نواحی مرکبات خیز جنوب ایزان چون اهواز ، چابهار ، جیرفت گسترش دارد. این آفت با عوامل طبیعی کنترل می شود. این سپر دار دوست دار شرایط گرمسیری و خشک است و رطوبت زیاد را تحمل نمی کند. به همین دلیل در جنوب کشور و در باغ هایی که هرس منظم در آنها صورت نمی گیرد و در قسمت های داخلی و نزدیک به سطح زمین درخت شیوع بیشتری دارد. این آفت همچنین با استقرار روی برگ، سرشاخه ها و میوه موجب خسارت می شود.

سپردار واوی  مرکبات

این حشره در شمال ایران ازآفات قرنطینه ای است. شپشک سپر دار واوی (Purple scale) همراه با نهال های اصلاح شده از خارج وارد شمال کشور شده است. بعد از سپردار قهوه ای ، از مهم ترین آفات مرکبات شمال محسوب می شود. بیشترین تراکم آن بین تنکابن تا نوشهر است شباهت این حشره به صدف نرم تنان زاد است و معمولا به تمام قسمت های گیاه اعم از ته، شاخه ، برگ  و میوه حمله می کند. این آفت در قسمت های داخلی درخت که در ساقه قرار داشته و میزان رطوبت در آنجا زیاد  است تراکم بیشتری دارد. در محل استقرار آفت روی برگ و میوه لکه های زرد مشاهده می شود . حمله شدید آفت موجب ریزش برگ و میوه و نیز خشک شدن سرشاخه های درختان می شود.

بالشتک مرکبات (Pulvinaria aurantii)

بالشتک مرکبات یکی از شپشک های غالب در باغ های مرکبات شمال کشور محسوب می شود. این آفت در سال 1316 همراه نهال و قلمه از روسیه به ایران وارد شد. بالشتک مرکبات بومی ایران نبوده ولی در شمال ایران انتشار دارد. علاوه بر شاخ و برگ، میوه های مرکبات را نیز مورد حمله قرار می دهد. این گونه، عسلک فراوانی ترشح نموده و در شمال ایران، برگ ها و میوه درختان آلوده به این آفت اغلب از لایه سیاه رنگ دود پوشیده شده است.

کفشدوزک کریپت مهم ترین حشره شکاری بالشتک مرکباتدر شمال ایران است. این کفشدوزک از تمام مراحل آفت از تخم تا حشره کامل ، تغذیه میکند. مهم ترین پارازیت افت ، قارچ Verticillium lecanii است به دلیل اینکه نقاط اوج جمعیت پوره های سن اول در نسل های اول و دوم به ترتیب در اوایل تیر و اواخر شهریور است لذا مبارزه شیمیایی در زمان های مذکور با سموم فسفره مانند مالاتیون و دورسبان توصیه شده است. در تحقیقی با مقایسه حشره کش های مختلف مورد استفاده در کنترل بالشتک مرکبات ، استفاده از حشره کش بوپروفزین (آپلود) به میزان 50 و 75 میلی لیتر بدون هیچگونه آثار سوء گیاه سوزی مورد پیشنهاد قرار گرفت. بر اساس یک مطالعه ، استفاده از روغن معدنی جهت کنترل پوره های سنین دوم و سوم به میزام 92/0 تا 22/1 درصد و برای ماده های بالغ 89/1 تا 18/3 درصد محاسبه شد.

با کاربرد رو های غیرشیمیایی چون پرورش و نگهداری کفشدوک کریپت در زمستان و رهاسارزی آن در اوایل بهار ، رعایت فاصله کاشت مناسب درختان از یکدیگر ، هرس زمستانه درختان مرکبات با بریدن شاخههای آلوده به شپشک و نیز حذف شاخه های خشک و نرک، می توان تراکم آفت در بهار سال بعد را کاهش داد.

شپشک استرالیایی (Iceria purchasi)  مرکبات

این شپشک تنها گونه ایست که در تمام نقاط مرکبات خیز جهان انتشار دارد. از دشمنان طبیعی این آفت، کفشدوزک Rodalia cardinalis است. آفت شپشک استرالیایی (Cottony-cisnion scale) نه تنها به مرکبات ، بلکه به برخی از درختان زینتی نیز آسیب می رساند. خسارت آفت به علت تغذیه شدید پوره ها و حشرات کامل از شیره نباتی بوده و با ترشح فراوان عسلک هر جا که توده های سفید رنگ این آفت روی شاخه ها و برگ درختان مشاهده می شود پوشش سیاه رنگ فوماژین یا دوده نیز روی همان رگ ها  شاخه ها جلب توجه می کند. وجود عسلک دوده و گرد و خاک روی برگ ها سبب اختلالات فیزیولوژیکی و تشدید خسارت آفت می شود.

به دنبال گزارش شپشک استرالیایی در خرداد ماه 1382 در خوزستان ، زیست شناسی این آفت در باغ های مرکبات دزفول مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از بررس چرخه زندگی شپشک روی شش رقم مرکبات نشان اداد که رقم نارنگی پرل مناسب ترین میزبان برای شپشک استرالیایی بود و رقم ترویر به بعنوان رقم پایه در ارقام مختلف تجاری استفاده می شود نامناسب ترین میزبان برای شپشک است. قدرت باروری شپشک روی میزبان های مختلف و نیز در فصول مختلف سال متفاوت بود.

شته های مهم مرکبات  

شته سبز مرکبات یا شته اسپیره(Aphis spitaecol) مرکبات

شته سبز (Green citrus aphid) یکی از آفات مهم مرکبات در نقاط مختلف جهان است. مهم ترین آثار خسارت این آفت پیچیدگی برگ در سر شاخه های جوان و برگ های تازه رشد کرده است. شته ها معمولا در سطح زیرین برگ مشاهده می شوند. رگ های آلوده حالت شاداب و چرب خود را از دست می دهند. و شاخه های آلوده نیز اغلب کوتاه و پیچیده می شوند. به دلیل مکیدن شیره گیاهی و ترشح عسلک درسطح برگ ها ، میوه ها و شاخه ها ایجاد دوده یا فوماژین می کند. در حالت خسارت شدید توسط این افت گل های درخت ریزش نموده و تولید میوه های کوچک می کند.

شته سیاه مرکبات(Toxoptera aurantii)

شته سیاه در اکثر نواحی مرکبات خیز وجود دارد و کم و بیش در باغ های مرکبات خسارت وارد می کند. با تغذیه از شیره برگ ها و ایجاد عسلک ، سبب پیچیدگی برگ ها و ایجاد دوده روی درختان مرکبات می شوند. از دشمنان طبیعی شته ها، کفشدوزک ها مهم ترین شکارچی هستند. همچنین گروه های زیادی از زنبور ها به عنوان پارازیت محسوب می شئوند. سمپاشی شته ها در اوایل بهار مفید است و در تابستان به علت بالا رفتن حرارت جمعیت آنها کاهش پیدا می کند. در سمپاشی علیه شپشک ها ،کاربرد سموم فسفره ی مالاتیون شته ها را نیز کنترل می نماید. در مورد شته های  که باعث پیچیدگی برگ ها صورت گیرد. جمعیت شته ها در اواخر بهار و آغاز تابستان با افزایش درجه حرارت ، خود به خود کاهش می یابد.

کنه های مرکبات

کنه قرمز مرکبات

این آفت در تمام مناطق مرکبات خیز دنیا و هم چنین در شمال کشور ایران انتشار دارد. آفت کنه قرمز (Red mite) از آفات مهم مرکبات است و در شمال و جنوب گسترش دارد. ظاهرا نارنگی و نارنج از این آفت صدمه کمتری می بیند. آثار خسارت این آفت با ایجاد زخم های بسیار  کوچک و متعدد و نیز مکیدن شیره گیاهی همراه با زایل شدن کلروفیل بوده و محل این زخم ها به صورت نقطه های زرد و رنگ پیده در سطح برگ دیده می شوند. گسترش این زخم ها ممکن است باعث قاشقی شدن برگ ها و ریزش آنها در شاخه های انتهایی شود. حمله این آفت به میوه موجب کوچک ماندن و کم آب شدن آنها می شود.

استفاده از کنه کش جدید انویدور(Envidor)  در دز های2/0 ، 3/0 و 4/0 در لیتر آب روی برگ درختان پرتقال و در مقایسه با دو کنه کش مجاز تیسورون واورنوس مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که دز های انویدور بر تمامی مراحل زندگی کنه (تخم، نابالغ و بالغ) با روند افزایش تدریجی موثر بوده و تناوب استفاده از دز های 3/0 و 4/0 انویدور می تواند در مدیریت کنه قرمز مرکبت در شمال کشور مورد استفاده قرار گیرد.

کنه زنگار یا نقره ای مرکبات (Rust mite)

این آفت به علت ایجاد رنگ قهوه ای در پشت برگ های نارنج و پرتقال (مخملی شدن) ، کنه مخملک نیز نامیده می شود. ار آنجایی که میوه ها حالت قهوه ای به خود می گیرند به نام کنه زنگار نیز نامیده می شود. از طرف دیگر گاهی در برخی گونه ها مثل لیمو علایم حمله آفت ، خاکستری متمایل به نقره ای است و به آن کنه نقره ای اتلاق می شود. این آفت در شمال ایران گاهی خسارت های سنگین وارد می سازد . میوه های آفت زده کوچک شده آب خود را از دست داده و با سرعت بیشتری پوسیدگی پیدا می کنند.

آقاجانزاده و مالیک با بررسی پراکندگی کنه زنگ مرکبات در قسمت های مختلف میوه نمودند که تفاوت معنی داری در پراکندگی کنه در بخش ها ی مختلف میوه و سطح بالا و پایین برگ وجود نداشت. از نظر جهات جغرافیایی، بیشرین میزان پراکندگی به ترتیب در جهات شرق ، جنوب ، شمال و غرب مشاهده شده است. به دلیل اینکه کنه زنگ مرکبات به روغن های معدنی حساس است می توان با کاربرد آن ضمن حذف برخی سموم آلوده کننده محیط زیست، جمعیت این آفت را نیز کنترل نمود. در صورت استفاده از سموم شیمیایی ، بر اساس مطالعه و مقایسه برخی از سموم کنه کش با هم مشخص شد که استفاده از سم پیروکسی میت با دز های 70 و 100 میلی لیتر در کنترل زنگ مرکبات موثر و مورد قبول است.

پروانه مینوز برگ مرکبات(Phyllocnistis citrella)

پروانه مینوز برگ (Leafminer) مرکبات اولین بار توسط فرح بخش (1340) از نواحی مرکبات خیز خوزستان و فارس گزارش گردید. در سال 1373 بعنوان یکک آفت جدید در باغ های مرکبت استان مازندران ظاهر شد و در مدت کمتر از یکسال به تمامی نواحی مرکبات کاری سواحل دریای خزر انتشار پیدا کرد. این حشره در نواحی گرمسیر در تمام مدت فعالیت می کند. ولی در شرایط شمال کشور از اوایل خرداد تا اواخر آبان ماه فعالیت دارد. تغذیه لارو های مینوز از پارانشیم برگ ، باعث چین خوردگی برگ ها  ایجاد دالان های رنگ پریده روی آنها می شود. در درختان خسارت دیده لبه برگ به طرف بالا پیچیده شده و در صورت بالا بودن خسارت، برگ ها زرد و خشک شده و نهایتا ریزش می کنند.

مینوز در باغات مرکبات جیرفت و کهنوج نیز یکی از آفات مهم محسوب می شود. با مطالعه وی زیست شناسی این حشره در شرایط طبیعی و در سه منطقه مختلف مشخص شد که این حشره از اواخر مهر ماه در منطقه ظاهر شده و بتدریج تا اواخر پاییز جمعیت آن افزایش پیدا می کند و از اوایل دی تا اواخر بهمن بدلیل فرارسیدن سرمای زمستان، جمعیت حشره به کمترین حد خود می رسد و در اوایل بهار مجددا افزایش یافته و در اردیبهشت به اوج خود می رسد.

میزان تحمل ارقام پرتقال واشنگتن ناول، مارس ، تامسون ناول، خونی مورو ، سالوستیانا و ایتالیایی و پایه های یوزو ، شل محله ، سیتروملو و نارنج در شرایط دیم استان مازندران مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که رقم سالوستیانا روی پایه شل محله و خونی مورو روی پایه نارنج با 47/36 و 69/30لارو در 10 برگ به ترتیب بیشترین و کمترین آلودگی را به پروانه مینوز داشتند.

با هدف کنترل این آفت ، هرس شاخه های آلوده از تراکم نسل بعدی آفت می کاهد. هم چنین یک زنبور پارازیتوئید از خانواده Eulophidae به نام Pediobius sp از روی شفیره های این حشره جداسازی و شناسایی گردیده است. خسارت عمده این آفت در خزانه های بذری انتظار و پیوندی مرکبات و باغ های تازه احداث شده است، بنابراین سمپاشی روی درختان مسن توصیه نمی شود. سمپاشی با ظهور اولین علایم و با حشره کش کونفیدور و ورتمیک به نسبت 5/0 در هزار انجام می شود. معمولا سمپاشی هر 10 تا 15 روز یکبار و تا اواخر آفت انجام می شود.

تریپس مرکبات(Scirtothrips citri)

تریپس(Thrips)  مرکبات از آفات باغات مرکبات در جنوب و بعضی از نواحی شمال کشور است. تریپس مرکبات معمولا به جوانه ها و سرشاخه های حامل گل و میوه حمله می کند. با رشد میوه پوست در اطراف محل خسارت به سمت بیرون رشد کرده و دایره مشخص چوب پنبه ای روی پوست ایجاد می شود. خسارت آفت در برگ های جوان باعث ایجاد رگه خاکستری در هر دو طرف رگبرگ میانی و بدشکلی برگ ها می شود. نامور با شناسایی گونه های مختلف تریپس روی مرکبات منطقه جیرفت و کهنوج و نیز سطح پراکنش آنها نشان داد که گونه S. citrii دارای بیشترین فراوانی جمعیت بوده و پس از آن گونه T. tabaci قرار دارد. به منظور کنترل این آفت ، معمولا سمپاشی درختان بلافاصله بعد از گل در باغات دارای سابقه آلودگی با یکی از ترکیبات نفوذی یا سیستمیک فسفره صورت می گیرد.

نvم تنان زیان آور مرکبات

حلزون ها از شاخه های نرم تنان و شامل حلزون قهوه ای مرکبات (Caucasotachea lencorancea) راب بزرگ خانگی (Parmacella iberica) حلزون کوچک مرکبات (Helicella candeharica) و حلزون کوچک مرکبات جنوب (Monacha schohi) است. حلزون هایی که از برگ مرکبات تغذیه می کنند خسارت اقتصادی زیادی ندارند. برای مبارزه شیمیایی طعمه سموم در ماطفق آلوده در بعد از ظهر و هنگام غروب پخش می شود. در موارد زیادی از طعمه های مسموم متالدئید استفاده شده است. در بررسی تراکم جمعیت حلزون قهوه ای در استان مازندران در سال های 1381 و 1382 با روش کادر اندازی (11) مشخص شد که باغات شهرستان رامسر با تعداد 8/42 عدد بیشترین تراکم و باغات ساری با تعداد 35/26 در کمترین مقدار قرار داشت. همچنین بیشترین فعالیت این گونه در ماه های اردیبهشت و آبان کمترین آن در بهمن ماه است.

راب ها بدلیل شرایط خاص حرارتی و رطوبتی استان های شمالی از آفات مهم نهالستان ها و باغ های مرکبات محسوب می شوند. راب ها بعلت تغذایه از میوه های مرکبات، موجب ریزش و پوسیدگی زودهنگام آنها می شوند. هم چنین در نهالستان ها بدلیل تغذیه از جوانه ها و برگ های جوان از بین رفتن نهال های جوان می شوند. راب ها بیشتر در بهار و پاییز ، در طول شب و گاهی روز های ابری و خنک فعالیت دارند. راب ها در درجه حرارت های حدود 20 درجه سانتی گراد بیشترین فعالیت را داشته و در دمای بالای 30 درجه سانتی گراد ، مدت کمی زنده می مانند.

سایر حشرات مکنده مرکبات

این حشرات شامل سن های بودار (Nezara viridula) ، لارو سوسک های مختلف ، لارو پروانه برگ خوار مرکبات ، لارو پروانه بید مرکبات ، لارو کرم میوه مرکبای ، لارو کرم میوه خوار پرتقال ، کرم برگ خوار مصری ، لارو پروانه مینوز برگ مرکبات و لارو مگس مدیترانه ای را می توان نام برد . با استفاده از سموم فسفره می توان این حشرات را کنترل نمود.