خرید نهال

ریزش میوه در مرکبات

بیشتر اندام های تولید مثل درخت، در دوران اولیه نمو شکل می گیرند. ریزش ممکن است قبل از باز شدن گل (ریزش جوانه گل) (Flower bud abscission) و یا مدت کوتاهی بعد از شکوفایی (ریزش گل) (Flower abscission) و یا در مرحله نمو زمانیکه تخمدان به اندازه قابل توجه ای رشد نموده است. (ریزش میوه چه) (Fruitlet abscission) رخ دهد. این سه مرحله ریزش ممکن است با فاصله از هم رخ دهد. اما وقتی شکوفایی به مدت بیش از شش هفته ادامه یابد، نوعی همپوشانی نیز ایجاد می شود. مطمئنا ریزش اولیه با تراکم گلدهی افزایش می یابد . ریزش جوانه گل و گل در قسمت دمگل رخ می دهد. اما میوه چه ها از قسمت اتصال میوه به دمگل (کالیکس) (Calyx) ریزش می کنند در هر دو حالت ریزش با تولید اتیلن همراه بوده و کنترل می شود. بعلاوه مقادیر بالایی از ترکیبات شبه اسید جاسمونیک (Jasmonic acid – like) در گل آذین و میوه های در حال نمو ارقامی که دارای ریزش اولیه شدید تر هستند، یافت شده است. به نظر می رسد این ترکیبات و ترکیبات شبه اسید آبسزیک می توانند در میزان میوه نشینی و ریزش اولیه میوه نقش داشته باشند.

ریزش متاثر از نوع وضعیت نسبت گل به میوه چه نیز هست. در مجموع ریزش در گل آذین های بدون برگ نسبت به برگ دار ها ، زودتر و در حجم بیشتری رخ می دهد. الگوی ریزش در هر دو نوع گل آذین مشابه است. در ابتدا یک کاهش در نسبت گل به میوه باقیمانده در گل آذین و هم چنین همراه با کاهش در تعداد گل آذین های بارده نیز است. مراحل ریزش ممکن است تا 12 هفته طول بکشد.

به نظر می رسد ریزش در دمگل که در مدت زمان کوتاهی بعد از شکوفایی (آنتزیس) رخ می دهد، ارتباط با میزان کربوهیدرات در دسترس نداشته باشد. حتی ممکن است زمانیکه سطح کربوهیدرات ها در برگ ها حداکثر هست، نیز رخ دهد. در گل آذین های چند گله ، این حالت ممکن است به دلیل غالبیت نسبت گل به میوه اتفاق افتد. هم در روی درخت ( فضای باز) و هم در شاخه های پرورش یافته در فضای کنترل شده ، با کاربرد اکسین ریزش به تاخیر افتاد. اثر اکسین در این رابطه به طور آشکاری از طریق کاربرد کبالت که یک بازدارنده سنتز اتیلن است، افزایش یافت.

ریزش در گل آذین های بدون برگ و یا دارای سطح برگ کم زودنر رخ می دهد. ریزش های اولیه میوه به نظر می رسد به علت کمبود فتوسنتز نباشد. عامل اصلی آن کاهش در انتقال کربوهیدرات به میوه چه ها به دلیل وجود سینک های (Sink) زیاد (مقاصد مصرف) و نه محدودیت در منابع (Source) باشد که کاهش در سرعت رشد و در نتیجه تسریع در پیری را به دنبال دارد. دلیل اصلی وجود مقاصد زیاد در این مرحله ، ذخیره نشاسته در برگ گل آذین ها و همچنین بالا بودن سطوح قند در پوشش خارجی (پریکارپ) (Pericarp) میوه چه های ریزش یافته است. در طول ریزش اولیه میوه چه ، تجمع نشاسته در برگ های گل آذین هایی که میوه چه ها با نیروی بیشتری اتصال دارند، (بدون ریزش) (Non- abscining) در سطح بالایی است. این تجمع نشاسته بوسیله میوه چه ها تنظیم می شود و چنانچه حذف شوند محتوی نشاسته برگ ها به سرعت کاهش می یابد. سطوح جیبرلین درونزا ممکن است علت اصلی نقش میوه چه ها در تجمع نشاسته باشد چون اثر میوه چه ها را می توان با کاربرد جیبرلین تقلید نمود. میزان جیبرلین درونزا در برگ ها با ریزش میوه ها به سرعت کاهش می یابد. بعلاوه در مرکبات ، گرده افشانی باعث افزایش سطوح جیبرلین و در نتیجه کاهش ریزش تخمدان می شود.

در طول ریزش دیر هنگام به دلیل سرعت تجمع مواد خشک در میوه چه ها، میزان فتوسنتز برگ های روی گل آذین ها نیز متقابلا افزایش می یابد. میوه چه های در حال نمو ، کربوهیدرات ها را از سایر بخش های درخت جذب نموده و ایجاد نوعی رقابت بر سر کربوهیدرات قابل دسترس می نمایند. که در نهاین منجر به تخلیه کربوهیدرات از سایر اندام درخت می شود. سطح ساکارز برگ ها به کمترین مقدار خود، نزول می کند. در این زمان بقای میوه ها از طریق ظرفیت و توانایی درخت در تهیه متابولیت ها تعیین می شود. هر گونه افزایش در رشد و نمو میوه چه ها با کاهش در ریزش آنها مرتبط است. در چنین حالتی است که دو شاخص میزان تجمع مواد خشک و تعداد میوه چه ها رابط معکوس دارد. این رابطه تا زمانیکه میوه چه ها از نظر میزان کربوهیدرات در دسترس با هم متفاوت هتند صدق می کند. در این زمان چنانچه سرعت ریزش میوه چه های روی یک درخت با هم مقایسه شوند، مشاهده می شود که میزان بقای متفاوتی بین آنها وجود دارد و کمبود در قند ها باعث ساخت اتیلن شده که اتیلن خود نیز در ریزش نقش دارد.

داده های حاصل از یک تحقیق نشان داد که ریزش ناشی از کمبود میزان کربوهیدرات ، از طریق میزان آبسزیک اسید و 1- آمینو سیکلوپروپان -1 کربوکسیلیک اسید (1-aminicyclopropane-1-carboxylic acid (ACC)) که به صورت اولیه در میوه ها وجود دارند کنترل می شوند. در چنین سیستمی اسید آبسزیک نقش ماده ای حساس در برابر کمبود غلظت مواد غذایی عمل نموده و سطوح ACC و اتیلن را که عامل ریزش محسوب می شوند، تعدیل می نماید. به طور کلی ABA و ACC نوعی عمل خود تنظیمی روی میزان باردهی میوه بر اساس میزان کربوهیدرات در دسترس دارند.

بر اساس شواهد موجود ، در نبود تنش های محیطی، میزان میوه نشینی از طریق میزان کربوهیدرات قابل دسترس در پایان هر دوره ریزش تعیین می شود. عمل حلقه برداری که باعث محدودیت در انتقال کربوهیدرات به ریشه می شود در بیشتر ارقام مرکبات میزان میوه نشینی را افزایش می دهد. این روش در طول دوره ریزش میوه چه تاثیر زیادی دارد اما در طی دوره ریزش اولیه میوه چه ها، تاثیر معنی داری ندارد. میوه نشینی بوسیله میزان رقابت سینک های درونی (مراکز مصرف) با هم، تنظیم می شود. بنابراین هر گونه افزایش در سرعت رشد میوه چه های در حال نمو منجر به کاهش تعداد میوه می شود. بدون اینکه تاثیر زیادو محسوسی روی عملکرد کل داشته باشد.

به طور کلی عواملی که سبب ریزش های غیر طبیعی شده و لازم است یک تولید کننده مرکبات بداند به شرح زیر است

الف- خاک اشباع از آب و استمرار آن موجب پوسیدگی ریشه و در نتیجه ریزش می شود.

ب- فقدان رطوبت کافی در خاک به ویژه در روز های گرم که تنش خشکی درختان را در پی دارد.

ج- استفاده از رون سفید در کنترل کنه مخصوصا موقعی که خاک خشک و درختان در تنش خشکی قرار دارند.

د- کمبود یا ناکافی بودن مواد غذایی به ویژه ازت که در اواخر بهار یا اوایل تابستان منجر به ریزش میوه می شود.

ه- بعضی از روش های مدیریتی چون تاخیر و یا استفاده نا صحیح از کود های شیمیایی،  مبارزه نکردن با علف های هرز و انجام عملیات زراعی نامناسب و صدمه زدن به ریشه درختان که موجب تقلیل رطوبت و مواد غذایی می شود.