خرید نهال

جهش (Mutation) در مرکبات

اصولا جهش به سه نوع تقسیم میشود. جهش ممکن است در یک آلل یا یک ژن صورت گیرد که به آن جهش نقطه ای می گویند. جهش ممکن است در اثر اضافه شدن یا انتقال قسمتی از یک کوموزوم به کروموزوم دیگر، حذف و یا وارونگی قسمتی از یک کروموزوم باشد. در نوع سوم، جهش ناشی از تغییر در کروموزوم هاست. (پلی پلوئیدی) که در تکامل طبیعی و اصلاح گیاهان، نقش بسیار مهمی داشته است. اصلاح گیاهان با جهش مصنوعی در حقیقت همان تکامل کنترل شده یا هدایت شده توسط انسان است.

در مرکبات جهش های خودبخودی که باعث بروز تغییرات ناگهانی قابل توارث در یک صفت یا ویژگی می شوند به کرات رخ می دهد. جهش ها ممکن است روی شاخه و یا بخشی از میوه و یا گاهی در دانهال های نوسلار و نتاج پیوند جوانه ای (Bud grafting) رخ دهد. پرتقال واشنگتن ناول، گریپ فروت های مارش (گوشت سفید) و تامسون (گوشت صورتی)، شاموتی (حاصل جهش جوانه ای) نمونه ای از جهش های خودبخودی ارزشمند هستند. از جهش های مطلوب و جدید تر می توان به پرتقال سالوستیانا در اسپانیا و مارس در تگزاس اشاره کرد. نمونه های دیگر در جدول زیر آمده است.

گاهی با تیمار جوانه های چوبی و یا بذر ها به مدت کوتاه توسط اشعه گاما بدون اینکه سلول ها آسیب دیده و یا از بین بروند اقدام به جهش القایی در مرکبات می نمایند. به طور کلی بذر ها (LD₅₀= 0.1 – 0.15 Gy) مقاومت بیشتری به اشعه گاما نسبت به جوانه ها  (LD₅₀= 0.05 – 0.09 Gy) دارند. نمونه شناخته شده حاصل از پرتوتابی بذر گریپ فروت استاررابی (Star Ruby) است که از میان بذرهای پرتو تابی شده گریپ فروت هادسون (Hadson) در سال 1970 انتخاب شد که دارای رنگ گوشت قرمز و کم بذر است.

جدول- ارقام حاصل از جهش در مرکبات

قبل از آنکه یک موتانت به عنوان رقم معرفی شود، آزمایش های مختلف ارزیابی کمی و کیفی و حتی بهداشتی روی آن ها انجام می شود. با انجام تحقیقات روی نارنگی کلمانتین کمون (Comune) که به طور گسترده ای  در جنوب ایتالیا کشت می شود محققان موفق به ایجاد دو موتانت به نام های فدل (Fedele) و گراسوپاگلیا (Grasso Puglia) شدند. این دو موتانت از جنبه های مختلف شامل وزن میوه، قطر قطبی و استوایی میوه، ضخامت پوست، درصد آبمیوه اسید کل، میزان مواد جامد محلول و شاخص بلوغ مورد ارزیابی قرار گرفت. نشان داد که این دو موتانت کلیه خصوصیات لازم برای معرفی به عنوان یک رقم جدید را دارا هستند.