روش های اصلاحی در مرکبات
دورگ گیری در مرکبات
عمل دو رگ گیری و تلاقی در مرکبات با هدف ایجاد ارقام برتر بخصوص در زمینه مقاومت به آفات و بیماری ها، مقاومت به سرما، کیفیت ظاهری میوه، پاکوتاهی (Dwarfness)، پیشرسی (Precocity)، بی خاری (Thornless ness) و مقاومت به شوری (Salt tolerance) طی 70 ساله اخیر در دنیا انجام شده است. معمولا غالب تلاقی ها در مرکبات درون گونه ای بوده است. برخی از ارقام یا دورگ های مهم که در اثر تلاقی بوجود آمده اند همراه با برخی مشخصات در جدول زیر آمده است. در ارتباط با قدرت دورگه ها و اینبریدینگ در مرکبات، نسل اول (F1) تلاقی بین ارقام خویشاوند عموما دارای قدرت ضعیف تری نسبت به والدین هستند. مثلا از تلاقی پرتقال های والنسیا و رابی، نتایج بسیار ضعیفی حاصل می شود در حالیکه تلاقی پوملو و پونسیروس موجب تهیه دورگ های قوی و موثر می شوند.
جدول – دورگ های سیتروس و جنس های مربوط به آن
|
نام گروه |
والدین |
نام دورگ ها |
|
سیترنج |
C. sinensis × P. trifoliate |
Troyer, Carrizo, Morton, Rusk, Savage. C-35 , Benton |
|
سیتروملو |
C. paradise × P. trifoliate |
Swingle |
|
لمونیم ها |
C. limon × C. aurantifolia |
Parrine |
|
پوملو |
C. grandis × C. paradise |
Melogold, Oroblanco |
|
دورگ های تانگور |
C. tericulata × C. sinensis |
Temple, Clamenthne, Monreal |
|
تانجلو |
Imperial × Willowleaf |
Pear Tangelo |
|
|
Dancy × Ordinary grape fruit |
Sampson, Thornton, William |
|
|
Dancy (Tangerin) × Duncan (grapefruit) |
Orlando, Minneola |
|
دورگ های ماندرین |
Orlando × Clementine |
Robinson, Lee, Osceola, Nova |
|
|
Clementine × Orlando |
Ambersweet, Bowner |
|
|
Minneola × Clementine |
Page |
|
|
Bower × Tmple |
Fallglo |
|
|
Clementine × Tangelo |
Fairchild |
|
|
King × Dancy |
Frua |
|
|
King × Willowleaf |
Encore |
|
تانجرین |
Pobinson × Osceola |
Sunburst |
|
تانگورها |
Maltese oval × Dancy |
Mency |
|
|
King × Maltese oval |
Ruby |
در انتخاب والدین بهتر است ارقام یا دورگ هایی همچون پومولو ها که کاملا جنسی بوده بعنوان والد مادری انتخاب شوند. جهت اصلاح پایه ها تاکید است که حداقل یکی از والدین دارای جنین رویشی باشد. در تلاقی ها وقتی از ارقام چند جنینی به عنوان والد استفاده می شود، نعداد کم و یا به میزان صفر دانهال جنسی تولید می شود. بنابراین کاربرد جمعیت ژنتیکی سلول های بدنی جهت توسعه ارقام مطلوب تر حائز اهمیت است. اغلب به نظر می رسد که به دلیل بالا بودن درجه هتروزیگوسی در مرکبات، خودگشنی روش سودمندی جهت اصلاح مرکبات باشد، اما به دلیل وجود درصد بالایی از جنین های نوسلار و هم چنین خودناسازگاری در بسیاری از ارقام رو ش خودگشنی در مرکبات محدود می شود.
نارنگی کلمانتین خودناسازگار بوده و در نتیجه تولید میوه بدون بذر می کند. وقتی دو رگه های مرکبات در مجاورت نارنگی های کلمانتین وجود داشته باشند، در اثر دگر گرده افشانی، میوه های بذر دار تولید می شود. هرچند بذر دار بودن میوه صفتی نامطلوب است اما در اثر دگر گرده افشانی عملکرد افزایش می یابد. در پژوهشی اثر گرده نه رقم مرکبات روی صفات کمی و کیفی نارنگی پیج شامل وزن، قطر، طول، حجم، ضخامت پوست، محتوی آبمیوه، تعداد بذور توسعه یافته و نیافته، مواد جامد محلول، اسید کل ، ویتامین ث و درصد میوه نشینی پایان دوره مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که گروه پرتقال هاملین بهترین اثر را روی صفات کمی و کیفی نارنگی پیج دارد.