خرید نهال

مشکلات اصلاح مرکبات

ناسازگاری (Incompatibility) در مرکبات 

در مرکبات هر دو حالت خود گرده افشانی و دگر گرده افشانی مشاهده می شود. در این رابطه کلیه ارقام گونه سلطان مرکبات (C. grandis Osbeck)، نوعی خود ناسازگاری نشان داده اند. برخی از ارقام لمون، پرتقال و نارنگی نیز این حالت رانشان داده اند. پرتقال واشنگتن ناول و نارنگی ساتسوما عمدتا نر عقیم بوده و چنانچه با دگر گرده افشانی تلقیح نشوند میوه آنها پارتنوکارپ خواهد بود. برخی از ارقام تجاری به دلیل قدرت باروری پایین دانه گرده و یا درجه بالایی از عقیمی مادگی (Ovule sterility)، بدون بذر (4-2 بذر در میوه) هستند. درتحقیقی علت عدم باروری دانه گرده در نارنگی لی (Lee) به دلیل تقسیم سلولی میوز نامنظم و در نتیجه دارا بودن دانه گرده زنده کمتر (24.4-22.9 درصد) گزارش شده است. دورگ های حاصل از تلاقی ارقام خودناسازگار و گاهی دگر ناسازگار نیز باشند. این رابطه سازگاری عمدتا توسط یکسری آلل های متقابل گامتوفیتیک تعیین می شوند. لیکن دامنه توزیع آنها مشخص نیست فقط ممکن است تعداد آلل ها بین 8-4 عدد متغیر باشد.

جنین های نوسلار(Nucellar Embryony) در مرکبات 

معمولا آپومیکسی به دو شکل جنین نابجایی (Adventitious embryony) و آپومیکسی گامتوفیتی (Gametophytic apomixes) وجود دارد. در نوع جنین نابجایی، جنین از گامت ماده و به دو صورت دیپلوسپوری (Diplospory) ( وقوع یک تقسیم میوز در سلول مادر کیسه جنینی که د رهمان مراحل اولیه تقسیم متوقف و زایل شده اما به جای آن در یک سلول بدنی دیگر مجاور آن کیسه جنینی دیپلوئید تشکیل می شود.) یا آپوسپوری (Apospory) ( یک تقسیم میوز در سلول مادر کیسه جنینی رخ داده لیکن از ترکیب دو هسته کاهش یافته، مجددا یک هسته دیپلوئید تشکیل می شود) ایجاد می شوند.

جنین نوسلار مانع بزرگی در اصلاح مرکبات محسوب می شود. هرچند با هدف ایجاد یکنواختی ژنیتکی در تولید پایه ارزشمند و مفید است. به دلیل اینکه جنین های نوسلار از سلول های بدنی بافت خورش ایجاد می شوند، درنتیجه دارای نتایج غیر جنسی هستند. تقریبا تمام ارقام پوملو که تک جنینی هستند، در طبیعت فقط تولید دانهال جنسی می نمایند. برخی ارقام گروه ماندرین نیز فقط تولید دانهال جنسی به همان میزان و تعداد دانهال های نوسلار می نمایند. به طور کلی پایه های مرکبات نیز از سطح چند جنینی بالایی برخوردار بوده و به همبن دلیل بذرهای حاصل نیز تولید گیاهان شبیه به اصل (True-to-type) می کنند. در حالیکه بذر با شرایط گرده افشانی باز تشکیل شده است. مکانیزم هایی که باعث تحریک آغازش جنین زایی نوسلار در تخمدان می شوند ناشناخته است. بر اساس شواهد بدست امده از جنین زایی بدنی درون شیشه ای جنین زایی نوسلار مستلزم باروزی نیست بلکه سلول های بافت خورش این توانایی را بالقوه به شرط ویژگی چند جنینی در آن ژنوتیپ دارد.

به منظوز تشخیص دانهال های جنسی از روش های چون کروماتوگرافی لایه نازک برای فلاونوئید ها و کومارین های برگ، آیزوزایم های برگ و ریشه، گاز کروماتوگرافی گاز های انتشاری برگ و عصاره قهوه ای برگ استفاده می شود. روش های آیزوزایمی به منظور تشخیص آلل های غیر توارثی مفید است. در حال حاضر با استفاده از نشانگر های DNA چون چند شکلی طولی قطعات برش یافته (RFLP) (Restriction Fragment Length Polymorphism) بخوبی می توان نسبت به روش آیزوزایمی، دانهال های نوسلار را تشخیص داد. مواد پروتئینی بذر، ابتدا در مکان های خصی در درون بذر مثل محور جنینی (Embryonic axis)، لپه ها و آندوسپرم بذور در حال توسعه و نه در اندام های رویشی بالغ ذخیره می شوند که این عمل با ژن های مربوط به ذخیره پروتئین هماهنگ است. گلبولین ها ( سیترین)  (Citrin) اصلی ترین فرم دخیره پروتئین در لیمو های تک جنینی گزارش شده است. بر این اساس با جدا سازی cDNAی سیترین جهت انالیز مولکولی، میتوان به بررسی الگوی بیان ژن در طول جنین زایی نوسلار در گونه های مختلف مرکبات پرداخت.

نونهالی (Juvenility) در مرکبات 

وجود دوره ای طولانی بین کاشت بذر تا باردهی، ایجاد نوعی خلا در برنامه های اصلاحی مرکبات می نماید. از علایم این دوره می توان به خاردار بودن  شاخه ها، رشد قوی و عمودی، کندی در باردهی، سال آوری و برخی خصوصیات فیزیکی میوه اشاره نمود. بخش های خاردار که معمولا در قسمت های پایین درخت وجود دارند، توانایی تولید شاخه های خاردار را در قلمه و یا پیوندک حفظ می کنند. بنابراین در تهیه منابع ازدیادی ( پیوندک) باید از بخش های بالایی درخت استفاده نمود که در این حالت، شدت خارداری ساقه کاهش می یابد. این روش تاثیری روی خارداری از نوع ژنتیکی ندارد.

روش های مختلفی جهت کاهش دوره نونهالی وجود دارد اما هرکدام با محدودیت هایی همراه است. روش هایی چون استفاده از پیوند جوانه روی دانهال های مسن تر یا سرشاخه کاری (Top working) روی درختان مسن برای باروری سریع تر گزارش شده است. هنوز تیمار باغبانی خاص و یا روش تغییر ژتیکی خاصی به منظور فائق آمدن بر این مشکل گزارش نشده است. لیکن شواهدی مبنی بر استفاده از سیستم کشت بافت جهت کاهش دوره نونهالی در ریزنمونه های ترایخته و در نتیجه کاهش زمان ارزیابی گزارش شده است. با این وجود در میان روش های عملی مختلف، عمل پیوند زنی جوانه روی دانهال های یکساله می تواند دوره نونهالی را به 4-2 سال کاهش دهد.