لیمو ترش (Citrus limon Burm.)
درختان لیمو بومی شرق هیمالیا و هند هستند و عقیده بر این است که دو رگ ناشی از تلاقی لایم و بالنگ باشند. چون به گونه بالنگ و بادرنگ شباهت نزدیکی دارند. پراکندگی این گونه در مناطق خشک و نیمه خشک در نواحی نیمه گرمسیری با دمای زمستان بالاتر از 4- درجه سانتی گراد مشاهده می شود. درختان این گونه نسبت به سایر گونه های مرکبات حساسیت بیشتری به دمای پایین دارند. همچنین به دلیل حساسیت به بیماری های قارچی و رشد جلبک، در مناطق نیمه گرمسیری و یا گرمسیری مرطوب رشد خوبی ندارد. به علاوه کیفیت میوه خصوصا بافت داخلی پوست در مناطق مرطوب ضعیف است. درختان این گونه قوی بوده، در مناطق گرمسیر دارای رشد عمودی خصوصا در دوران جوانی هستند. شاخه ها نیز اغلب پر تیغ و دارای گل های قرمز کامل است. پر تیغی به نوع رقم ، شرایط رشد و سن درخت بستگی دارد. در بیشتر مناطقی که لیمو کاشت می شود میوه در سراسر سال مشاهده می شود. البته این باردهی بستگی به رقم و عوامل محیطی دارد.
میوه بیشتر لیمو ها هم در تابستان و هم در پاییز یا زمستان قابل برداشت است. به جز لیمو هایی که به عنوان پایه استفاده می شود سه گروه بزرگ لیمو شناخته شده است. این گروه ها شامل دسته های فمینولا (Femminello)، ورما (Verma) و سیسیلی ین (Sicillian) هستند. بعضی ارقام لیمو بذر دار و برخی بی بذر بوده و درصد چند جنینی بین 0 تا 100 درصد متغیر است. از مهم ترین ارقام متداول در ایران رقم محلی اورکا (Eureka) و لیسبون (Lisbon) است که این دو دسته آخر سیسیلی بوده و حائز اهمیت اقتصادی هستند.
لیمو ترش اورکا-نهال لیمو ترش اورکا-نهال لیمو ترش رقم اورکا-درخت لیمو ترش اورکا-درخت لیمو ترش رقم اورکا-نهال یکساله 1ساله لیمو ترش اورکا-نهال دوساله 2ساله لیمو ترش اورکا-نهال سه ساله 3ساله لیمو ترش اورکا-نهال سایز بزرگ لیمو ترش اورکا-فروش نهال لیمو ترش اورکا-خرید نهال لیمو ترش اورکا
الف- لیمو ترش رقم اورکا: از ارقام مهم لیمو در آمریکا و استرالیاست و طی سال های 43-1342 وارد ایران شد و در جنوب کشت شد. تراکم این رقم در میناب فراوان است. این رقم از نهال هایی که از سیسیل در سال 1858 به کالیفرنیا برده شده بودند، تهیه شد. مقاومت به یخبندان آنها پایین است. میوه اندازه متوسط تا کوچک داشته و وجود یک برجستگی در نوک میوه مشخصه آن است. پوست میوه اورکا تا حدودی خشن تر از لیسبون بوده و برجستکی نوک میوه نیز از لیسبون کوچک تر است. کیفیت میوه در نواحی ساحلی عالی بوده و کمتر از 9 بذر در آن تولید می شود. در ایران این رقم معمولا بی بذر است و ضخامت پوست میوه متوسط و صاف، گوشت زرد متمایل به سبز داشته و خیلی اسیدی است. درختان آن به علت تاج باز به آفتاب سوختگی حساس هستند. میوه ها در نوک درخت تشکیل شده و همه سال آور هستند. لیمو اورکا جزء ارقام زودرس و پر محصول محسوب می شود.
لیمو ترش لیسبون-نهال لیمو ترش لیسبون-نهال لیمو ترش رقم لیسبون-درخت لیمو ترش لیسبون-درخت لیمو ترش رقم لیسبون-نهال یکساله 1ساله لیمو ترش لیسبون-نهال دوساله 2ساله لیمو ترش لیسبون-نهال سه ساله 3ساله لیمو ترش لیسبون-نهال سایز بزرگ لیمو ترش لیسبون-فروش نهال لیمو ترش لیسبون-خرید نهال لیمو ترش لیسبون
ب-لیمو ترش رقم لیسبون: رقم لیسبون در سال های 43-1342 وارد ایران شد و میوه آن شباهت زیادی به رقم اورکا دارد. میوه ها دارای اندازه متوسط، بیضوی کشیده با قاعده مخروطی و گردن نامشخص هستند. رنگ پوست میوه به هنگام بلوغ زرد و ضخامت آن زیاد است ولی صاف تر و نازک تر از اورکا است. بافت میوه ترد، آبدار و مزه آن خیلی ترش است. باردهی این رقم عمدتا در زمستان و اوایل بهار انجام می شود. درختان این رقم قوی با تاج بلند، کشیده، تیغ دار با شاخه هایی متراکم و پرمحصول هستند و میوه درون آن تشکیل می شود. مقاوم ترین رقم لیمو نسبت به تحمل شرایط نامساعد محیطی مانند سرما، گرما و باد های تند و داغ ( شرایط جنوب ایران) است.
لایم (Citrus aurantifolia L.)
این گونه توسط عرب ها به ایران، اروپا، آفریقا و توسط سرباز های صلیبی به ایتالیا و آمریکا رفته است. گونه لایم بومی مناطق گرمسیری است. لذا کشت آن نیز به مناطق گرم و نیمه گرمسیری مرطوب با دمای بالاتر از 2- تا 3- درجه سانتی گراد محدود می شود. این گونه به دو دسته اسیدی و غیر اسیدی تقسیم می شود. ارقام اسیدی به دو گروه میوه های نسبتا بزرگ (تاهیتی لایم (Tahiti lime)، پرشی ین (Persian) و بی رس(Bearss) ) و گروه با میوه های کوچک یا وست ایندین (West Indian)، (مکزیکن لایم (Mexican) و کی لایم (Key lime)) نقسیم می شود. تاناکا در طبقه بندی خود ارقام اسیدی با میوه های بزرگ را تحت گونه نام گذاری نمود. درختان لایم بسیار قوی، پر رشد، عادت به رشد عمودی و نیز ایجاد شاخه های پراکنده دارد. پر تیغی از مشخصه های مهم آنها است. از نظر وضعیت ظاهری، برگ ارقام تاهیتی دارای پهنک بزرگ با حاشیه بریده ای در نوک است. ارقام وست ایندین با برگ های کوچکتر، گرد و نیز میوه های بسیار کوچک و گوشت متمایل به سبز قابل شناسایی است. از گروه غیر اسیدی، لیمو شیرین را می توان نام برد که جنبه دارویی دارد.
لایم پرشی ین لایم-نهال لایم پرشی ین لایم-نهال لایم رقم پرشی ین لایم-درخت لایم پرشی ین لایم-درخت لایم رقم پرشی ین لایم-نهال یکساله 1ساله لایم پرشی ین لایم-نهال دوساله 2ساله لایم پرشی ین لایم-نهال سه ساله 3ساله لایم پرشی ین لایم-نهال سایز بزرگ لایم پرشی ین لایم-فروش نهال لایم پرشی ین لایم-خرید نهال لایم پرشی ین لایم
الف0 پرشی ین لایم: این رقم اول بار از ایران به استرالیا و آمریکا انتقال داده شد و لذا به نام ایرانی معروف است. درختان، تیغ اندکی دارند و اندازه میوه مشابه لیموی ترش ایرانی است. بذر های آن تک جنینی و میوه های کشیده داشته و درختان به تریستزا حساس بوده لیکن مقاوم به سرما هستند. تعداد بذر در میوه بسیار کم و شاید بتوان آن را رقمی بی بذر تلقی نمود.
لایم مکزیکن لایم-نهال لایم مکزیکن لایم-نهال لایم رقم مکزیکن لایم-درخت لایم مکزیکن لایم-درخت لایم رقم مکزیکن لایم-نهال یکساله 1ساله لایم مکزیکن لایم-نهال دوساله 2ساله لایم مکزیکن لایم-نهال سه ساله 3ساله لایم مکزیکن لایم-نهال سایز بزرگ لایم مکزیکن لایم-فروش نهال لایم مکزیکن لایم-خرید نهال لایم مکزیکن لایم
ب- مکزیکن لایم: رقم مکزیکن لایم را در ایران آب شیراز، لیمو شیشه و لیمو عمانی می نامند و سالیان مدیدی است که در مناطق سرخون، میناب، دشت جیرفت و ممسنی کشت می شود. میوه ها خیلی کوچک، گرد تا تخم مرغی واژگون یا بیضوی کوتاه بوده و معمولا در بخش قاعده، مدور هستند ولی گاهی ممکن است گردن بسیار کوتاهی نیز داشته باشند. پوست میوه خیلی نازک با سطحی چرمی و صاف است که کاملا به گوشت چسبیده است. گوشت میوه سبز مایل به زرد ، ترد، آبدار، بسیار اسیدی ( ترش ترین میوه مرکباتی) و معطر است. اندازه درخت متوسط با تاج پخش و بوته ای است. جوانه های گل و گل ها ریز و گلدهی در تمام طول سال انجام می شود. البته فصل اصلی گلدهی بهار و اواخر تابستان است. جوانه های گل و گل های جوان تا حدودی ته رنگ ارغوانی دارند که پس از مدتی این رنگ خصوصا با گرم شدن هوا زایل خواهد شد. این رقم به سرما، تریستزا و شانکر(Canker) باکتریایی بسیار حساس است.
لیمو لیمو شیرین-نهال لیمو لیمو شیرین-نهال لیمو رقم لیمو شیرین-درخت لیمو لیمو شیرین-درخت لیمو رقم لیمو شیرین-نهال یکساله 1ساله لیمو لیمو شیرین-نهال دوساله 2ساله لیمو لیمو شیرین-نهال سه ساله 3ساله لیمو لیمو شیرین-نهال سایز بزرگ لیمو لیمو شیرین-فروش نهال لیمو لیمو شیرین-خرید نهال لیمو لیمو شیرین
ج- لیمو شیرین: میوه های این رقم پوست سفید داشته و اندازه میوه آن به اندازه پرتقال با گوشت زرد روشن حاوی 3-2 بذر است. این گونه دارای محصول زیاد و با درختان پر شاخ و برگ قابل تشخیص است. در یاران این رقم را قصری و دزفولی نیز می نامند.