آفات انار :
کرم گلوگاه انار (Apomyelois) Spectrobates ceratonia
حشره کامل، پروانه کوچکی به رنگ خاکستری است. تخم حشره، بیضوی و کمی کشیده و در ابتدا به رنگ قرمز همراه با برجستگی های مثلثی بوده و با نزدیک شدن به مرحله تفریخ، کم رنگ تر شده و در نهایت به رنگ سفید متمایل به زرد در می آید. لارو حشره در حالت رشد کامل به طول 21 میلی متر که در پشت بدن لارو موهای کم رنگی دیده می شود.
در فروردین ماه بسته به شرایط حرارت و رطوبت هوا شفیره ها تشکیل و در اوایل اردیبهشت ماه که مقارن با آغاز ظهور گل های انار است، پروانه های آفت ظاهر می شوند.
ضمن ورود لارو به میوه، عوامل متعددی از گروه قارچ ها، باکتری ها و مخمرها نیز به درون میوه وارد می شوند. این پاتوژن ها قادرند در باغ و انبار موجبات گندیدگی و فساد سریع یا تدریجی میوه انار را فراهم نموده و آن را از بین ببرند.
روش های مبارزه :
روش های مکانیکی – زراعی :
-جمع آوری و پاک سازی و معدوم نمودن میوه های آلوده انار از اوایل تابستان (شروع فعالیت نسل اول آفت) تا پایان برداشت هر 15 روز یک بار
- عملیات پاک سازی باغ ها و جمع آوری انارهای آلوده به صورت همگانی در کل منطقه
- جمع آوری انارهای آلوده و اصلاح و جوان کردن باغ های رها شده و قدیمی
- حفظ دشمنان طبیعی خصوصا زنبورهای پارازیتوئید، نظیر ترکوگراما در محیط باغ با حفظ پوشش گیاهی زیر درختان و کشت گیاهان شهد زا و ترجیحا گل سفید، در مناطق عاری از گیاهان گل دار برای فعالیت و بقای این حشره مفید.
مبارزه تلفیقی با کرم گلوگاه انار :
این روش مبارزه در باغ هایی امکان پذیر است که شرایط زیر را داشته باشد :
-تراکم اصولی و مطلوب درختان
- انجام شخم پاییزه، کرت بندی، تقویت، هرس و پاک سازی به موقع
- جمع آوری به موقع انارهای سر درختی و یا زیر درختی آلوده و انهدام آنها
- آبیاری مناسب با در نظر گرفتن میزان رطوبت باغ در زمان رهاسازی زنبورها و جلوگیری از ترکیدگی انار
- حفظ و پوشش گیاهی مناسب در باغ و امکان کشت گیاهان شهد زا مانند یونجه و شبدر
دستورالعمل رها سازی زنبور تریکوگراما در باغ های انار :
-در انجام مبارزه بیولوژیک باید از سوش محلی زنبور تریکوگراما استفاده گردد.
- فاصله رها سازی 10-6 روز بسته به شرایط اعلام شده در نظر گرفته شود.
- مقدار مصرف در هر هکتار 60 گرم در طول فصل
- نوبت های اول و دوم هر کدام به مقدار 5 گرم در هر هکتار معادل 500 تریکوکارت یک صد میلی گرمی.
- نوبت سوم تا هفتم هر کدام به مقدار 4 گرم در هر هکتار معادل 400 تریکوکارت یک صد میلی گرمی.
- نوبت هشتم تا دوازدهم هر کدام به مقدار 6 گرم در هکتار معادل 600 تریکوکارت یک صد میلی گرمی.
- نوبت دوازدهم را در ارقام زودرس انار می توان حذف کرد.
- حفظ رطوبت باغ در ه رنوبت رهاسازی ضروری است.
- جمع آوری و سوزاندن میوه های آلوده به آفت و ترک خورده در روی درخت و زیر آن از اوایل تابستان (1 تیرماه) به فاصله هر هفته تا 15 روز تا پایان فصل برای تقویت مبارزه بیولوژیک.
یکی دیگر از روش های کنترل کرم گلوگاه استفاده از پاکت ها و کیسه های توری بر روی میوه است که با توجه به میزان خسارت این آفت بررسی اسن روش نیز حائر اهمیت است.
تله های نوری برای گرفتن حشراتی که جذب نور خاصی می شوند به کار می رود تا به کمک آن بتوان حشره را به سمت منبع نور مصنوعی تله که برای حشره انتخاب شده، هدایت نمود. این تله ها دارای نور UV یا مهتابی یا زرد می باشند.
تله های فرمونی نیز یکی از ابزارهای پایین جمعیت حشرات به شمار می روند. حشره نر با این گمان که این ترکیب پخش شده در فضا از حشره ماده است به آن نزدیک، که در این صورت در تله گرفتار می شود.
کنه پاکوتاه انار Tenuipalpus punicae P & B
کنه از آفات خطرناک درخت انار بوده که در اثر تغذیه از شیره برگ ها باعث تغییر رنگ . خشک شدن برگ ها و در نهایت ضعف درخت و خشکیدگی سرشاخه های آلوده می گردد و در صورت تغذیه از میوه باعث کوچک ماندن میوه و بد شکل شدن و در نهایت ترکیدگی انار می شود.
زمستان گذرانی به طور متوسط به مدت شش ماه به صورت کنه های ماده بالغ در زیر شکاف ها و زیر پوست درختان انار و همچنین روی علف های هرز پای درختان و پاجوش ها است.
ماده ها تخم های خود را به صورت انفرادی در امتداد کناره رگبرگ ها و روی شاخه ها در محل اتصال دمبرگ به شاخه قرار می دهند. مرحله خسارت زای کنه به صورت لارو، پوره و کنه بالغ است. این آفت به طور متوسط 8 نسل در سال دارد.
روش های کنترل :
-عدم مصرف هر گونه سموم شیمیایی با توجه به امکان کنترل طبیعی این آفت در باغ های انار
- خودداری از کاشت درختان انار به صورت توأم با درختان دیگر
- انجام به موقع عملیات دفع علف های هرز باغ
- شخم زمستانه و هرس پاجوش ها در فصل استراحت گیاه
- خاک دادن پای درختان ضمن تغذیه و تامین مواد معدنی گیاه، کنه های زمستان گذران را مدفون می نماید .
- هرس شاخه های شدیدا آلوده در فصل رشد
شستشوی درختان، با آب و کمی ماده شوینده به منظور مبارزه با این آفت را توصیه کرده است.
کنه زنگار Brevipalpus lewisi
موجب ریزش میوه و بروز لکه بر روی پوست میوه می شود. خسارت بیشتر از انتهای میوه و در محل اتصال میوه به شاخه شروع می شود. رنگ پوست قهوه ای می شود و ترکیدگی های ریزی نیز در پوست مشاهده می گردد. که بیشتر باغداران از گوگرد به منظور مبارزه با این آفت استفاده می کنند .
شته انار Aphis punicae
تمام سرشاخه ها، سطح زیرین برگ ها، جوانه ها و گل های قرمز درختان مورد حمله این آفت قرار می گیرد و ضمن تغذیه از شیره گیاه ترشحات چسبنده ای نیز تولید کرده و باعث عدم رشد سرشاخه ها و ریزش اغلب گل ها و میوه های جوان می شود.
این آفت زمستان را به صورت تخم در روی سرشاخه های انار به سر می برد. در ماه های بهار بالاترین جمعیت را داشته و گاهی تمام سرشاخه های جوان، گل و میوه های تازه تشکیل شده را می پوشاند. در تابستان به دلیل گرم شدن هوا از تراکم و شدت خسارت آن کاسته می شود. در ماه های پاییز که درجه حرارت پایین می آید دوباره بر انبوهی شته ها افزوده می شود ولی شدت آن کمتر از بهار است.
روش های کنترل
برای حفظ تعادل طبیعی در باغ های انار به هیچ وجه سمپاشی جهت کنترل این آفت توصیه نمی شود . باید اقدامات زراعی مناسب به شرح ذیل انجام گیرد :
-از کشت درختان انار با درختان میوه دیگر خودداری شود.
- فواصل درختان رعایت گردد و از کشت متراکم خودداری شود.
- از آبیاری بیش از حد درختان در بهار خودداری گردد.
سوسک چوب خوار انار Chrysobothris parvipunctata
یکی از آفات مهم انار است که موجب ضعف و خشکیدگی تنه و شاخه های درختان انار می گردد.
آفتاب سوختگی، کم آبی بیش از حد باغ و بی نظمی در دوره آبیاری، فقدان مواد غذایی مورد نیاز گیاه، عدم رعایت اصول صحیح باغداری مانند هرس اصولی و حذف شاخه های آلوده و مراقبت های بهداشتی باغ، ضعف درختان را موجب شده و شرایط مساعدی را برای حمله آفت فراهم می آورد.
تغذیه حشرات کامل از پوست سرشاخه ها و به خصوص دم میوه در اوایل فصل و طولانی شدن مدت تغذیه، باعث ریزش شدید میوه و کندی و توقف رشد و نهایتا خشکیدگی میوه ها کوچک روی درخت می گردند.
روش های کنترل :
-قطع و سوزاندن اندام های آلوده در پاییز
- استفاده از فرمول کودی مناسب جهت تقویت درختان.
- تنظیم دور آبیاری و جلوگیری از تنش آّبی
- رعایت اصول بهداشتی و باغبانی و حذف شاخه های آلوده و سوزاندن آنها.
شپشک آرد آلود انار Pseudococcus citriri
این آفت گاهی روی سرشاخه ها و تنه درختان انار دیده می شود.
سپردارها :
سه نوع سپردار بر روی انار گزارش شده است. Citricola، سپردار سیاه، و قهوه ای نرم.
آثار خسارت
لکه های رنگ پریده بر روی میوه های قرمز به دلیل ترشح صمغ جمعیت مورچه ها نیز بر روی میوه افزایش می یابد. به منظور کنترل آن استفاده از ماده ای به نام lannate در اواخر خردادماه، توصیه شده است. مبارزه با سپردار قهوه ای نرم در اواخر فوریه (بهمن ماه) صورت می گیرد. سپردار سیاه saissetia oleae بر روی انار دو نسل در سال دارد.
سن Leptoglossus clypealis
تغذیه سن ها سبب قهوه ای شدن میوه می گردد. لکه ایجاد شده ممکن است سطح زیادی از پوست میوه را بپوشاند در شکل های زیر در محل تغذیه و فرو رفتن خرطوم سن، خسارت به آریل ها مشاهده می گردد. به منظور مبارزه با این آفت حذف میوه های آلوده، استفاده از pyrethrin یا Ecotrol توصیه شده است. دمای زیر 5 درجه سانتی گراد در زمستان نیز باعث کاهش جمعیت این آفت می شود.
سوسک پرچم خوار انار Oxythyrea cinctella
طول بدن این حشره 4 تا 6 میلی متر است. و روی خرطوم آن یک نوار تیره دیده می شود. این سوسک پس از باز شدن تاج گل های انار ظاهر شده و از پرچم های داخل تاج تغذیه می کند.
به منظور کنترل این آفت روش ها زیر :
-کشت گیاهان تله مانند کلزا، منداب، یاس سفید در حاشیه باغ و جمع آوری سالیانه و نابودی آنها
- پرهیز از انباشته نمودن کود دامی در باغ
- جمع آوری مکانیکی سوسک ها با تکاندن شاخه ها در ظرف محتوی محلول سمی و یا مواد شوینده
مگس میوه مدیترانه ای : Ceratitis capitata
حشره کامل به طول 4 تا 6 میلی متر است. سر خاکستری رنگ و روی خرطوم یک نوار تیره دیده می شود شاخک حنایی سه مفصلی و در روی مفصل سوم یک موی حنایی رنگ بلند دیده می شود. روی بال سه نوار تیره قرار دارد. پشت شکم پوشیده از موهای ریز است. حشره نر تقریبا شبیه به حشره ماده است ولی تخم ریز ندارد.
-تخم : بیضوی کشیده و کمی خمیده به رنگ سفید شیری
- لارو : پا ندارد- اندازه لارو کامل 7-10 میلی متر – شکل بدن لارو دوکی کشیده و کمی خمیده است.
- شفیره : بیضوی – طولش 4-5 میلی متر به رنگ قهوه ای تیره
طرز خسارت :
مگس ماده در پوست میوه تخم ریزی می کند و لارو از گوشت میوه تغذیه نموده در اثر تغذیه لارو و فعل و انفعالاتی که در میوه انجام می شود معمولا یک نوع لهیدگی و تغییر رنگ مخصوصی در میوه دیده می شود .
کنترل :
چون ماده ها فقط یک بار جفت گیری می کنند تکنیک نر عقیمی بسیار مناسب است.
با قرار دادن این میوه ها به مدت حداقل 15 روز در سردخانه هایی که حرارت آنها از 5 درجه سانتی گراد تجاوز نکند، از پاک شدن میوه ها نسبت به این آفت اطمینان حاصل نمود. ضد عفونی انبارهای میوه با گاز اتیلن دی بروماید و یا نیتروژن تری کلراید به نسبت 150 گرم در 33 متر مکعب حجم انبار به مدت 6 ساعت نتیجه مطلوب می دهد.
کرم سفید ریشه : (Lep : Scarabaeidae) Polyphylla ollivieri
این حشره از ریشه گیاهان مختلفی تغذیه می نماید.
مبارزه :
1- جمع آوری حشرات کامل از اواخر بهار به بعد
الف- جمع آوری حشرات در صبح زود به وسیله تکاندن درختان
ب- جمع آوری حشرات کامل با کمک نور چراغ
2- از بین بردن علف های هرز سطح باغ از علف های هرز یک ساله و چند ساله زیرا منبع غذایی برای لاروهای سن اول است.
3- شخم زمستان و جمع آوری لاروها در اسفند
4- مبارزه شیمیایی با استفاده از سموم مجاز، به طریق محلول پاشی پای درخت در اوایل بهار و اوایل تابستان .
5- امروزه باکتری Bacillus popilliae بر علیه این آفت استفاده می کنند که باعث به وجود آمدن بیماری شیری (Milky disease) در لاروها می شود.
غذه ای شدن ریشه درختان انار Meloidogyne spp
خسارت بیشتر متوجه باغ های جوان و یا باغ هایی که در اراضی ماسه ای و بسیار سبک احداث شده اند بوده و به صورت توقف رشد، ضعف عمومی، زردی برگ ها، ریزش برگ های فوقانی، لخت شدن سرشاخه ها و خشک شدن تدریجی آنها، غده ای شدن توام با پوسیدگی عمومی ریشه ظاهر شده و موجبات زوال و یا مرگ تدریجی درختان را فراهم می کند .
روش های کنترل :
-استفاده از ارقام مقاوم یا متحمل
- خاک محل کشت درختان در موقع هرس نهال یا قلمه آماده نباشد.
- در صورت استفاده از نهال یا قلمه ریشه دار، نهال ها سالم و عاری از نماتد باشند.
- آب مورد استفاده باغ های جدید عاری از لارو سن دوم و تخم نماتدهای مولد غده باشد.
- در دوره استقرار درختان از کشت گیاهان میزبان نماتد در اطراف درختان اجتناب شود.
- با علف های هرز باغ های در دوره استقرار که بسیاری از آنها میزبان نماتدهای مولد غده ریشه هستند شدیدا مبارزه شود.
- با شخم سالیانه باغ های ریشه های سطحی درختان هرس شده و توسعه ریشه های عمیق تر تسهیل شود.
- از کشت درختان انار در خاک های خیلی سبک و ماسه ای باید اجتناب کرد.
- جمعیت نماتدهای مولد غده ریشه حداقل سالی یک بار در پاییز در طی دوره استقرار کنترل شود تا در صورت وجود آلودگی های قابل توجه قبل از ایجاد صدمات کلی با آنها مبارزه شیمیایی شود.
پوسیدگی طوقه درخت انار
یکی از بیماری های موردی درختان انار است که در اثر فعالیت نماتدهای پارازیت گیاهی و قارچ های نظیر Fusarium sp , Cytospora , Rosellinia necatrix , Armillaria mellea , Phytophthora cactorum و باکتری Agrobacterium tumefaciens و لاروهای Palyphylla olivieri و یا چوب خواران و پوست خواران و همچنین کمبود عناصری نظیر ازت، روی، آهن و پتاس بروز می کند.
علائم بیماری عبارت است از پوسیدگی، شکاف خوردگی و سرانجام ریزش پوست در قسمت های حدود طوقه و گاهی پوسیدگی در قسمت پوست اطراف طوقه تا 50 % محیط طوقه را آلوده می نماید.
روش های کنترل :
-استفاده از ارقام مقاوم یا محتمل
- اتخاذ روشی از آبیاری و یا کاشت که مانع از رسیدن آب به طوقه درخت شود.
- استفاده از قارچ کش های مجاز، ترکیب بر دو زمانی که کمتر از 50 % طوقه آلوده شده باشد.
بیماری ترشیدگی و پوست انار :
عامل بیماری قارچ Nematospora است که توسط سن های آلوده فعال در باغ های انار به میوه ها منتقل می شود. در زمان گل دهی درخت، نیش حشره باعث ریزش گل ها می شود و پس از تشکیل میوه در محل نیش حشرات ابتدا لکه های تغییر رنگ یافته ای تشکیل می گردد، که در حالت های اولیه کرم رنگ بوده ولی به تدریج بزرگ تر و تیره تر می شوند.
علف های هرز
روش های مبارزه :
-برنامه تنظیم شده ی مناسب برای مبارزه با علف های هرز
- کندن هرز سس با دست و یا بیل
- سوزاندن قطعات جدا شده سس
- چرانیدن گوسفند در باغ های 3-1 بار در طول فصل رشد.
- به هیچ وجه نباید گذاشت سس به بذر برود و باید قبل از به بذر نشستن، باغ از وجود آن پاک سازی گردد.
- قطع پاجوش ها و هرس شاخه های نزدیک به سطح زمین نیز امکان اتصال انگل را محدود می کنند.
- پس از استقرار سس روی درخت فقط امکان مبارزه مکانیکی وجود دارد و از پاشیدن هر گونه علف کش روی درخت باید جدا خودداری شود.
- علف کش های مناسب برای مبارزه با علف های هرز در باغ توصیه می شوند. به عنوان مثال پاراکوت برای کنترل سس و علف های هرز یک ساله، بعد از رویش و در مرحله حدود 10 سانتی متری، مصرف می شود که می توان بر حسب مورد نیاز و در طول فصل 3-2 بار سمپاشی نمود.